اکثر پژوهش‌های پیشین در ایران، با توجه به الگوی لیچ به بررسی هنجارگریزی در شعر پرداخته و در نتیجه، به هنجارگریزی گفتمانی توجهی نداشته‌اند؛ در حالی که اگر کار زبان‌شناسی فقط به مطالعه جنبه‌های آوائی، نحوی و معنائی منحصر شود، سهمش در بررسی‌های ادبی بسیار محدود می‌شود. به همین سبب، این مقاله، برای بررسی نوآوری‌های زبانی در شعر، از الگوی شورت استفاده کرده که هنجارگریزی گفتمانی را برای اوّلین بار در ...

هنجارگریزی، شکستن قواعد حاکم بر زبان خودکار است که به برجستگی زبان می انجامد. ابراهیم گلستان از نویسندگان صاحب سبک معاصر فارسی است. وی نویسنده ای ساخت گرا و متمایل به فرم است که برای استفاده از نثر آهنگین در قالب های داستانی نوین اهمیت قائل است. وی همچنین در آثار داستانی خود، به پیروی از نظریه فرمالیسم، در مواردی به هنجارگریزی دست زده و از این رهگذر به غنا و توسعه ی زبان داستانی خود پرداخته است...

هنجارگریزی یکی از موثرترین شیوه های برجسته سازی و آشنایی زدایی در شعر است که بسیاری از شاعران از جمله عباس باقری از آن بهره برده اند . در این پژوهش پس از ارایه ی پیشینه ای از دیدگاه های صورت گرایان و بررسی آرای آنها در مورد زبان و شعر ، بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ ( 1969 ) به بررسی هشت نوع هنجارگریزی ( واژگانی ، دستوری ، آوایی ، نوشتاری ، معنایی ، گویشی ، سبکی ، زمانی ) در اشعار عباس باقری پر...

چنانکه می‌دانیم هنجارگریزی میراث ادبیات عرفانی است که در ساختار و مضمون به گونه‌های مختلف در متون تصوف ظهور و بروز پیدا کرده است و عادت ستیزی از موتیف‌های اصلی این متون می‌باشد. در ادبیات مدرن و پست مدرن نیز هنجارگریزی به اشکال متفاوتی مطرح است که برخی از این موضوعات را لیچ در رویکردی زبان شناختی به شعر مطرح می‌کند. ولی هنجارگریزی را ابزار اساسی شعر آفرینی می‌داند و سپس به طرح هشت نوع هنجارگریز...

هنجارگریزی معنایی به مفهوم تخطی از معیارهای تعیین کنندۀ هم­آیی واژگان و عدول از زبان معیار است. بر حسب آمار پژوهش، می­توان گفت که هنجارگریزی معنایی عامل مهمی در آفرینش شعر است؛ بدین مفهوم که هر چه بسامد وقوع این نوع هنجارگریزی بیشتر باشد، افق­های معنایی گسترده­تری در شعر حاصل شده و رسیدن به معنا دیرتر اتفاق می­افتد. در اشعار بودلر، ایجاد ترکیبات خاص و تازه، تصویر جزئیات، نیروی تخیل، ایجاد مناظر...

بررسی متون ادبی بر پایه نظریّات ساختارگرایان، از موضوعاتی است که در ادبیّات ایران پیشینه چندانی ندارد. یکی از این نظریّه¬ها، بحث برجسته¬سازی در شعر است که به دو صورت نمود پیدا می¬کند: یکی هنجارگریزی (قاعده¬کاهی) و دیگری قاعده¬¬افزایی؛ در واقع شاعر، با گریز از قواعد زبان معیار دست به هنجارگریزی می¬زند. بررسی متون ادبی بر پایه این نظریّه، سبب می¬شود که زیبایی¬های زبانی و ادبی آثار ادبی، بیش از پیش نم...

هنجارگریزی از جمله مباحثی است که در مکتب فرمالیسم مطرح شد. بنیان‌گذاران این نظریه، گام‌هایی در جهت انحراف از قواعد و معیارهای زبان هنجار برداشته و یکی از راه‌های خلق ادبیات را استفاده از همین شگردهای هنجارگریزی برشمردند. در این میان، جفری لیچ به عنوان یکی از چهره‌های برجسته شکل‌گرای انگلیسی به انواع هنجارگریزی اشاره و آن را به هشت مورد دسته‌بندی کرد که از جمله آنها، هنجارگریزی نوشتاری است. این ...

یکی از نقش‏های زبان، نقش ادبی آن است که نقطۀ پیوند زبان‏شناسی و ادبیات به‌شمار می‏رود. در نقش ادبی، تأکید بر پیام است و از اینجا است که زبان پیام بر زبان معیار برجسته می‌شود. زبان‏شناسان این برجسته‏سازی را به دو طریق انجام می‌دهند: انحراف از زبان معیار با عنوان هنجارگریزی، و افزودن قواعدی به زبان معیار با نام قاعده‏افزایی در سه سطح معنا، صورت و تحقق صوری زبان. هنجارگریزی سخن را به شعر نزدیک می‏...

هم‌زمان با پیدایش نخستین نشانه‌های فرمالیسم روسی در 1914 در روسیه، رویکردی نوین به سبک و ساختار شعر آغاز شد. تأکید این گروه بر جنبه‌های صوری شعر باعث شد تا آنان چیزی جز خود متن را به‌کار نگیرند، بنابراین به دنبال ابزاری برای درک زیبایی اثر هنری بودند. آنان از این ابزار با اصطلاح «هنجارگریزی» یاد می‌کنند. دانش‌واژة «هنجارگریزی» از اصطلاحات پربسامد در نظریة صورت‌گرایان روسی است که امروزه این کارب...

مسئله ی اصلی در این پژوهش، آشنایی زدایی و هنجارگریزی در غزلیّات مولوی است. برای این منظور، نگارنده تلاش می-کند ضمن بررسی دویست و پنجاه غزل از غزلیّات شمس، انواع هنجارگریزی را در آن ها نشان دهد. در مبحث هنجارگریزیِ معنایی با بحث روی مشخّصه هایِ مجاز، تشبیه، استعاره، کنایه، سمبل و پارادوکس بیان می کند که مولانا توانسته است به واسطه ی ایجاد مکثِ هنری، واداشتنِ ذهن خواننده برای رسیدن به معنای اصلی و نیز ب...