برای ورود سالک طریق حق به سیر و سلوک معنوی مراتبی را برشمرده­اند که «طلب» اولین مرتبۀ آن است. طلب میلی باطنی و انگیزه­ای درونی است که روح انسان را از نیازهای مادی  دور کرده و به مراحل بعدی سیر و سلوک یعنی عشق، معرفت، استغنا، حیرت، توحید و در نهایت فناء فی­الله می‌کشاند. گرچه در مورد «طلب» ضمن شرح و توضیح اصطلاحات عرفانی برخی از کتب صوفیه و فرهنگ­ها، مطالبی به صورت پراکنده ذکر شده، اما در این من...

اهل سلوک و رهروان وادی حقیقت، رسیدن به قلة رشد و شکوفایی معرفت را «کمال» می نامند. البته مفهوم کمال به تناسب ادراک و استعداد مستعدان و طالبان، متفاوت و به اصطلاحِ اهل فلسفه، مفهومِ ذات مراتب تشکیک است، اما برای رسیدن به نور معرفت و حصول کمال، که نتیجه تهذیب اخلاق و تصفیة باطن و گسیختگی از عالم ظاهر و پیروی از پیران راستین است، باید موانعی که به عنوان پردة شهود و سد تکمیل نفس و یا حجاب حق است، از ...

«جمشید و خورشید» یکی از منظومه‌های داستانی از نوع نظیره‌هاست. سلمان ساوجی، از گویندگان قرن هشتم، این داستان را در سال 736 هحری قمری و در 2988 بیت به رشتة نظم در آورده است و به سلطان اویس ایلکانی تقدیم کرده است. این داستان اگرچه داستانی عاشقانه است و شباهت‌های زیادی هم با داستان‌های منظوم عاشقانة پیش از سلمان دارد، امّا شیوة پرداختن شاعر به آن به‌ گونه‌ای است که می‌توان چنین استنباط کرد که سلمان ...

صائب از شاعران نامدارِ دورۀ صفوی است که با وجودِ نابسامانی اوضاعِ عرفان اسلامی، شعرِ وی افزون بر درون‌مایه‌های ادبی، اخلاقی، اجتماعی و حکمی، مضامین بلند عرفانی دارد و به دلیل کمبود تحقیق در این زمینه، هنوز سزاوار بررسی است.هدف از تحقیق حاضر، ارائۀ مضامینِ عرفانی در شعر صائب است. به همین منظور، ابتدا به ذکر مقامات، احوال و هفت وادی معرفت در شعر او پرداخته و گفته‌ایم که وی، بیشتر در حالِ «محبّت» سیر می‌...

عشق و معرفت از مهم ترین مباحث و مسائل عرفانی هستند که در بسیاری از متون سنت های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. در اندیشه ی اسلامی و هندویی نیز در بسیاری از آثار عرفانی از جمله در دو منظومه ی منطق الطیر و بگودگیتا به عنوان راه ها و منازل وصول به حق تبیین شده اند. در این دو منظومه از مفاهیم مختلفی برای تبیین راه ها و منازل وصول به حق سخن به میان آمده است، این مفاهیم بنا به گزارش منطق الطی...

آنچه در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، گامهای اساسی سلوک و چگونگی طی منازل و مقامات، از زبان کسی است که خود با پای دل، گام در راه نهاده و کششهای الهی را با عمق وجود خویش لمس کرده است و به عنوان عارفی کامل، علاوه بر سیر و سلوک عرفانی خود، توانست ترسیم‌گر راهی روشن برای ره‌پویان راه حقیقت نیز باشد. درباره تعداد و تنوع منازل سیر و سلوک، جای سخن فراوان است و عارفان برای سیر...

اهل سلوک و رهروان وادی حقیقت، رسیدن به قلة رشد و شکوفایی معرفت را «کمال» می‌نامند. البته مفهوم کمال به تناسب ادراک و استعداد مستعدان و طالبان، متفاوت و به اصطلاحِ اهل فلسفه، مفهومِ ذات مراتب تشکیک است، اما برای رسیدن به نور معرفت و حصول کمال، که نتیجه تهذیب اخلاق و تصفیة باطن و گسیختگی از عالم ظاهر و پیروی از پیران راستین است، باید موانعی که به‌عنوان پردة شهود و سد تکمیل نفس و یا حجاب حق است، از ...

در اخلاق و تهذیب نفس عواملی وجود دارند که سالک را در طی مسیر کمال کمک می کنند موانعی وجود دارند که جلوی سلوک سالک را می گیرند و خود این موانع شدت و ضعف دارند. یکی از قوی ترین و مهلک ترین موانع برای طی مسیر بندگی عبارتست از غفلت، عرفا در عرفان و سلوک عملی، اولین منزل را یقظه می دانند و این بدان معناست که اولین گام در حرکت و سلوک رهایی از دام غفلت است بررسی غفلت از منظر حضرت امیر المومنین علی? بس...

عطار در منطق‌الطیر از هفت وادی نام می‌برد؛ اما یک وادی نانوشته وجود دارد و آن گذشتن از صورت و رسیدن به معنی است. این موضوع به‌صورتِ تقابل این دو در کل منطق الطیر به‌ شکلی نانوشته و نامنسجم منعکس شده است. در سخن عطار، صورت در مفهوم مجاز، کثرت‌ها، ظاهر، دنیا و وابستگی‌های به آن دیده می‌شود و معنی نیز در مفهوم وحدت، باطن، روح، تعالی و رسیدن به حقیقت می‌آید. حکایت این مرغان را هم در شکل و قالب و هم ...

تئوری انتخاب به تبیین رفتارهای انسان با تأکید بر مسئولیت­پذیری در برآوردن نیازهای اساسی می­پردازد. هدف مقالۀ حاضر، کاربست این رویکرد روانشناسی، در بررسی تطبیقی داستان­های رمزی است. جاناتان، مرغ دریایی، نوشتۀ ریچارد باخ (1936) و نیز منطق‌الطیر عطّار، بازگوکنندۀ یکی از والاترین دغدغه­های بشری، یعنی «حقیقت جویی» است. مقالۀ حاضر، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نشان می­دهد که این آثار از نظر کاربرد مفاهیم نم...