کتاب اسلام و دموکراسی مشورتی توسط حجه الاسلام والمسلمین دکتر میراحمدی به عنوان رساله دکتری نگارش، و توسط نشر نی در سال 1384 انتشار یافته است. از این­رو ابتدا به معرفی اجمالی کتاب پرداخته، سپس ملاحظاتی را تقدیم خواهیم کرد. اگرچه ملاحظاتی که در پی خواهد آمد، از ارزش کار نویسنده کم نخواهد کرد. کتاب اسلام و دموکراسی مشورتی با این پرسش آغاز می شود که «عوامل هم گرایی دو نظریه دموکراسی مشورتی و شوراکر...

فخر رازی در اوایل حیات علمی خود سخت از نقش عقل در حوزه دین دفاع می کرد اما در دوران متأخر، بُرد عقل در حوزه الهیات را محدود دانسته و نقل و شهود را کارآمدترین ابزار می­داند. او برهان، قرآن و عرفان و به تعبیری دینداری و خردورزی را با هم قابل جمع می بیند و به جایگاه برتر نقل و شهود اذعان می­کند، فهم دین را به وسیله عقل لازم و یکی از مهم ترین کارکردهای عقل را فهم باورهای دینی و رفع تعارض و تناقض از ...

در باب عقل و دین و اینکه آیا میان آنها نزاع و تضادّی هست یا خیر، سخن بسیار گفته شده؛ به‌‌ویژه در غرب و از دورة رنسانس تاکنون ادّعا شده که میان این دو نزاع هست و این درگیری با شکست تدیّن به انجام رسیده و دیگر دورة عقلانیت آغاز شده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده تا اثبات کند که اساساً میان عقل و دین، اگر هر دو حقیقی باشند، نه تنها نزاعی نیست بلکه وفاق کامل برقرار است؛ لکن اگر یکی یا هر دوی آنها غی...

کانت یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان غرب در دورة مدرنیته بر اندیشة فلسفی و نیز بر مسئلة علم و دین بوده است، اهمیت این مسئله از آنجاست که تاریخ فلسفه مدرن را می توان به دو دوره ماقبل و مابعد کانت تقسیم کرد؛ زیرا بر اثر فلسفه کانت بود که نگرش جدید انسان به هستی، که از دکارت شروع شده بود و به کمال نهایی خود رسید تا آنجا که بعد از کانت، فلسفه و مابعدالطبیعه به مسیر جدیدی قدم گذاشتند که در این رهگذر ع...

در این نوشتار، ماهیت عقل، حدود و توانایی آن در شناخت بررسی شده است. به این منظور مطالعاتی در مورد دیدگاه‌های برخی فلاسفه و عرفای معروف و نیز نگرشی دینی انجام شد. در حین بررسی نظریات متعدد، با اختلافات، تضاد و تشتت آراء در مورد ذات و حقیقت عقل، محدوده شناخت عقل و نیز ارائه یک تعریف جامع برای عقل مواجه شدیم. ضمن تعریف عقل به معنای فهم ثابت می‌شود که فهم، از علوم تجربی، فلسفه، عرفان، دین و سایر مع...

خداوند متعال انسان را مختار آفرید و با ودیعت نهادن گوهر عقل از درون و نعمت نقل از بیرون، راه فهم صحیحْ زیستن)دین( را برای او مساعد نمود. به همین علت عقل و نقل دو منبع برای فهم دین الهی می باشند. این دو منبع هماهنگ هستند و در فهم دین با یکدیگر تعامل دارند. یکی از مصادیق این تعامل در ادعیه و فلسفه و کلام اسلامی می باشد. در ادعیه مرویّ از اهل بیت)ع( به حقایقی اشاره شده است که ماهیت فلسفی دارند و...

یکی از مسائل بسیار مهم و اساسی که در کانون توجه دین داران قرارگرفته و هماره با آن سروکار داشته اند، بحث فهم دین است که برای رسیدن به این مهم لازم است به بررسی تأثیر مبانی معرفت شناسی در فهم دین پرداخته شود. امروزه معرفت شناسی شاخه ای بسیار مهم در فلسفه است که معمولاً با مباحثی مانند قلمرو، منابع، اعتبار و ماهیت معرفت، یا علم سروکار دارد. معرفت دینی اطلاع و آگاهی انسان از دین است، انسان برای شناخ...

إخوان الصفاء گروهی از متفکران مسلمان هستند که با تاکید بر عقل و دستاوردهای آن، معتقدند که انسان برای تحصیل سعادت ابدی و تکمیل معرفت دینی، راهی جز یادگیری علم و فلسفه ندارد. به نظر آنها دین دارای دو ساحت ظاهر و باطن و دو دلالت رمزی و عرفی است که برای درک ساحت باطنی و رمزی آن، راهی جز تعلّم فلسفه نیست. اما سجستانی از متفکران منتقد اخوان الصفاء است و با تاکید بر نقصان عقل و در نظر گرفتن نقش محدودتر...

از آنجایی که نگاه فِرَق اسلامی دربارۀ گسترۀ عقل بشری در شناخت دین گوناگون است. این مقاله بر آن است تا در جهت پاسخ به این پرسش‌ها که آیا اشاعره بر افکار ظاهرگرایانۀ خود باقی ماندند؟ یا عقل را ابزاری برای شناخت دین می‌دانند؟ مبانی فکری و نظری آنها از نظر عقل را بررسی و در نهایت این نتیجه را به اثبات رساند که: با وجود نگاه سنت‌گرایانۀ اشاعره نسبت به عقل (که بر اساس آن نقل را مقدم بر عقل می‌دانند و ت...

بر مبنای کتابهای الیاقوت و النجاه، نظر و تعقل از منظر «نوبختی» و «الناصر لدین الله» مناط تکلیف است و واجب شمرده می شود. آن دو، خاستگاه حجیّت دین را عقل می دانند و در این دو اثر، سه کاربرد متفاوت را برای عقل برمی شمارند: اول؛ عقل را به عنوان ابزار استنباط و استدلال آموزه ها و معارف دین می دانند. دوم؛ عقل را به عنوان یکی از منابع معرفت و شناخت در کنار کتاب و سنت قرار می دهند. سوم؛ نگاه ابزاری به ع...