این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به توصیف چگونگی بازبینی حالت های ساختاری فاعلی، مفعول رایی، ازی، برایی، بایی و به ای و نقش های تتا می پردازد. پیکرۀ مورد بررسی 182 جملۀ دارای فعل مرکّب متعدّی است که در چارچوب فرضیه های موجود در برنامۀ کمینه گرا تحلیل می شود. تمامی حالت های ساختاری در رابطۀ هسته - مشخّص گر بازبینی و به محض ادغام با هستۀ گروه، نقش تتای آنها بازبینی می شود. برخلاف فرضیه های کمینه گرا...

مسئلۀ اصلی این پژوهش تبیین و ارزیابی جایگاه و کاربرد سیاق در نظریۀ اصولی شیخ مرتضی انصاری است. وی ضمن پذیرش اعتبار سیاق در فرایند فقاهت، از آن دراستنباط حکم شرعی از گزاره‌های دینی و نقد فتاوای فقهی و استدلال‌های اصولی بهره گرفته است. شیخ انصاری در اعتبار سیاق به عنوان مستند حکم شرعی به ضوابطی چون وضوح دلالت، عدم تعارض با دلیل قوی‌تر و وحدت نزول قائل است. سیاق کلمات، جمله‌ها و آیات گونه‌هایی از ...

ملاصدرا نفس را به عنوان امری مجرد اثبات می‌کند. اما این‌گونه نیست که امری متمایز از بدن باشد و دوگانه انگاری جوهری لازم بیاید. یعنی اثبات نفس و یا قوای نفس مانند خیال، هویت انسان را دوگانه نمی‌کند. بلکه حتی فرض تجرد نفس با وحدت نفس و بدن هم سازگار خواهد بود. ملاصدرا حقیقت انسان را این‌گونه نیز نمی‌بیند که جوهری مادی است که از دو ویژگی حالات ذهنی و حالات بدن برخوردار است. حال این پرسش مطرح می‌گر...

یکی از تعالیم منسوب به ابن رشد که در قرن سیزدهم میلادی حملات تند مقامات کلیسا را متوجه ابن رشدیان لاتینی ساخت، آموزۀ فلسفی وحدت عقل (نفس عاقله) در همۀ آدمیان است که لازمۀ آن را انکار جاودانگی فردی دانسته اند. ابن رشدیان خود این ملازمه را پذیرفته و گاه برای دفاع هم زمان از آن آموزۀ فلسفی و این اعتقاد دینی به نظریۀ حقیقت دوگانه (امکان حق بودن دو گزارۀ متناقض در دو ساحت مختلف) پناه برده اند. خاستگ...

چکیده همة هم و غمِ فوکو در کتاب تولد زیست سیاست پایان دادن به بسیاری از بدفهمی ها و سوءِتعبیرها از برخی از مفاهیم اندیشۀ سیاسی، برای مثال نئولیبرالیسم، است. آن چه فوکو در این کتاب پیش روی ما می نهد، بیش از آن که توصیف یا تفسیری از سیر تطور مکاتب سیاسی و فکری باشد، شرحی مبسوط از اصولِ کلیِ هستی شناختی، معرفت شناختی، و روش شناختی آن هاست. بنابراین، کتاب تولد زیست سیاست را باید در چهارچوب کلی نظریۀ فو...

وحدت ‌شخصی وجود یکی از مهم‌ترین باورهای عرفانی است که چالش‌های فراوانی را در عرصۀ تفکر فلسفی موجب شده و مورد نقض و ابرام‌هایی از سوی فلاسفه قرار گرفته است. آقاعلی‌ مدرس طهرانی و ابوالحسن جلوه از جمله فلاسفه‌ای هستند که هردو، وحدت‌ شخصی عرفا را نقد و دلایلی بر ردّ آن ‌اقامه کرده‌اند. آقاعلی ‌مدرس به دلیل نگاه تشکیکی به وجود و با همین مبنا، نظریۀ وحدت ‌شخصی وجود را به چالش کشیده است؛ در حالی که اخ...

Unity of existence is one of the basic concepts in Islamic mysticism. Other concepts in Islamic mysticism appear to be less important than this theory, so that those concepts are assumed to be aimed at progress of the notion of unity of existence. The current article sought to categorize Ammān Sāmāni’s views about unity of existence. Each division of this category is compared with views of such...

نظر به گستردگی ابعاد موضوع (توفیق میان عقل و نقل)، محوریت مقالۀ حاضر تنها توحید افعالی خواهد بود. مسئلۀ اصلی تحقیق جایگاه توحید افعالی در حکمت متعالیۀ صدرا و براهین عقلی و نقلی وی در این زمینه می باشد. لذا در این جستار، پس از تبیین توحید افعالی، به انحصار هستی بخشی و تأثیر استقلالی در فاعلیت الهی، و نظریۀ فاعلیت بالتجلی و مجرای فیض بودن عقول و ژرف اندیشی صدرا در باب اختیار آدمی از منظر عقل و نق...

جلال­الدین دوانی بنابر اکثر آثار به جای مانده از او دارای مشربی اشعری بوده است و گرایش به اصالت ماهیت در آثارش فراوان دیده می­شود. وی در رسائل و کتاب­های خویش با این دیدگاه به تبیین نظریۀ «ذوق التأله» خود پرداخته است و به وحدت وجود در حق و کثرت ماهیات منسوب به حق قائل شده است. او به نوعی سعی دارد، علاوه بر حفظ مواضع اشعری خویش، از دیدگاه عرفا در مسئلۀ «صدور کثیر از واحد» تفسیری اشعری بیان کند. ...