عبدالقاهر جرجانی از بلاغیون معروف ایرانی است که براساس نظریه‌اش، برتری یا ارزش حقیقی یک اثر ادبی را برخاسته از «نظم» موجود در آن می‌‌داند. نظم از دید او، کل ساختار یک متن را در بر می‌گیرد و سبب ایجاد انسجام لفظی و معنایی در متن و اثر می‌‌شود. برتری سخن از دید وی، به زیبایی نظم و حسن همجواری کلمات در شبکه‌‌ای منسجم از روابط نحوی و آگاهی گوینده از جایگاه صحیح کلمات در ترکیب مربوط است. با بررسی و ...

عبدالقاهر جرجانی، بلاغی شهیر ایرانی در قرن پنجم با دو کتاب مهم خود، ‏‏«اسرارالبلاغه» و به خصوص «دلائل‌الاعجاز»، انقلاب بلاغت عرب را رقم زد. در ‏قرن حاضر پس از تلاش‌های محمد عبده در مصر برای احیای تفکر علمی ‏اسلامی، تصحیح و چاپ آثار جرجانی رونق یافت. بلافاصله بعد از آن، تازگی و به ‏روز بودن بسیاری از آرائش مورد توجه قرار گرفت و جست‌وجوی مشترکات نظری ‏و عملی او با زبان‌شناسی و فلسفه زبانی مدرن به...

انسجام در قرآن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان قرار داشته است. در مقابلِ نظریه برخی از شرق‌شناسان مبنی بر عدم برخورداری قرآن از نظم و انسجام، اندیشمندان اسلامی جهت ردّ این مسأله، با روش­های گوناگون به اثبات نظم در قرآن پرداخته­اند. کهن­ترین نظریه انسجام در قرآن متعلق به جرجانی است که به نظریه «نظم» معروف است. پس از جرجانی نیز شمار بسیاری از پژوهشگران و مفسران به اثبات این نظریه ...

کتاب ذخیره خوارزمشاهی (نگاشته سید اسماعیل جرجانی)، از بنیان های گران سنگ طب سنتی ایران و دانشنامه ای کمابیش بی کاست و نقصان، از دانستنی های پزشکی تا زمان مولف است که به زبان پارسی شیوا و به گونه ای آسان یاب نگاشته شده است. نگارنده این کتاب، سید اسماعیل جرجانی، پزشک و داروشناس نام آشنا (ف.531 ق) و صاحب «تصانیف دانش افزا» چون الاغراض الطبّیه و المباحث العلائیه، خُفّی علایی و یادگار است. ذخیره خوار...

This article has no abstract.

انسجام در قرآن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان قرار داشته است. در مقابلِ نظریه برخی از شرق شناسان مبنی بر عدم برخورداری قرآن از نظم و انسجام، اندیشمندان اسلامی جهت ردّ این مسأله، با روش­های گوناگون به اثبات نظم در قرآن پرداخته­اند. کهن­ترین نظریه انسجام در قرآن متعلق به جرجانی است که به نظریه «نظم» معروف است. پس از جرجانی نیز شمار بسیاری از پژوهشگران و مفسران به اثبات این نظریه ...

یکی از چالش‌های جدید در برابر برهان نظم، نظریه کوانتوم است. فیزیک کوانتوم که بر پایه عدم قطعیت، احتمال و آمار بنا شده، در تفکرات فلسفی انسان تأثیر به‌سزایی داشته است. نظم در طبیعت از جمله مفاهیمی است که در پرتو این نظریه با تغییر معنایی شگرفی روبه‌رو است. در فیزیک جدید، امکان رسم‌خط قاطعی بین عین معلوم و ذهن عالم وجود ندارد و برخی حتی معتقدند «شیئیت» یک ذره کوانتومی در گرو مشاهده ناظر است. با ...

This article has no abstract.

دانشمندان مسلمان در شماری از علوم، برای تسهیل در امر آموزش و به خاطر سپردن مطالب، از قدرت نظم و موسیقی کلام بهره گرفته اند و قواعد و اساس آن علوم را به نظم کشیده اند. این دسته آثار به «منظومه های تعلیمی» موسوم اند. بیشترین نمونۀ این گونه منظومه ها در صرف و نحو عربی بوده است. در میان ایرانیان هم منظومه سرایی در شماری از علوم، به ویژه در نحو و صرف عربی، رواج گسترده ای داشته است. نوشتۀ پیش رو به م...