قِران حبشی، پهلوان عیّارِ یکی از حماسه های منثورفارسی است که توصیف شکوهمند کردارها و جهانگشایی های وی ،پرداخته ی روایت پرداز مبدع سده ی ششم، ابوطاهر طرسوسی است. پس از سمک عیّار و گردنکشان نامه، قِران حبشی سومین حماسه ی منثوری است که عنوان آن بر پایه ی نام عیّار برجسته اش نامبردار شد.این پژوهش، نخستین جستار مستقلّی است که در مورد آن انجام می شودوازاین رو، بایسته است در گام نخست، شش نسخه ی ترکی همراه با...

شناخت نسخه های خطی اصل یکی از عوامل اصلی در جریان گردآوری وتصحیح متون است .از اینرو محققان تلاش گسترده ای در به دست آوردن نسخه های خطی اصل دارند تا بتوانند جریان علمی عصر مولف را بهتر شناخته وشیوه ی تفکر مولف را ازاصل دستنوشته اودریابند.بدین جهت فهرست نویسان با توجه به علایم ونشانه های متعدد ،سعی درشناسایی نسخه های اصل داشته ودارند. درتحقیق حاضر سعی برآن شده تابخشی ازاین نشانه ها که ازفهرست ها...

نقطه­گذاری­ها و کاربرد نشانه­های نسخ از مسائلی است که در بررسی نسخه­های خطی و نسخه­شناسی باید بدان دقت شود. بدیهی است که توجه به این نشانه­ها و دانستن معنا و مفهومشان در بسیاری از موارد می­تواند حقایقی را دربارة کتاب و کاتب مکشوف کند. استخراج، دسته­بندی، تحلیل و بررسی این نشانه­ها در نسخ خطی موجود، نخستین گامی است که برای تبیین کارکردهای نشانه­ها در امر کتابت و نسخه­نویسی و به تبع آن، تکمیل این...

کتاب «مقصدالاقصی» نوشته ی عزیز الدّین نسفی عارف، دانشمند و نظریه پرداز سده ی 7 هجری است. این زمان مقارن است با حمله مغولان به ایران، و به تبع آن آغاز انحطاط نثر فارسی و رواج تاریخ نویسی، خطاطی، مینیاتور،تذهیب و معماری در ایران. یکی از ویژگی های این دوره عدم تحقیق و تتبع و غلبه ی مداهنه و مدح است. سه کتاب با این عنوان «مقصدالاقصی» وجود دارد که یکی متعلّق است به دهداری، دیگری متعلّق است به اندرسفا...

مجلد پنجاه و دوم فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تألیف محمودنظری، شامل 400 نسخه خطی است ونسخه های شماره 18901 تا 19300 را دربر می گیرد. این نسخه ها به زبان های فارسی، عربی، و ترکی، و بیشتر آنها متأخر است. تعدادی از نسخه ها متعلق به منطقه افغانستان و شبه قاره هند است و شمار نسخه های فقه حنفی درمیان آن ها چشمگیر است. در این نوشتار، به ذکر برخی نکات درباره روش فهرست نگاری نسخه های خ...

جامع البیان عن تأویل ای القرآن معروف به تفسیر طبری، به استفتای منصور بن نوح بن نصر سامانی در میانه سال های 350 تا 366ق در فرارود (ماوراءالنهر)، به دست عدّه ای از علمای ماوراءالنهر به فارسی برگردانده شد. برگردان آیات قرآن در این کتاب، کهن ترین ترجمه از قرآن به فارسی و کهن ترین متن فارسی پس از اسلام به شمار می رود، از این رو هم از حیث تاریخ متون دینی و هم از نظر تاریخ نثر فارسی و از جنبه زبانی بسی...

همانطور که می دا نیم نسخه هایی که از خط و زبان پهلوی و اوستایی هم اکنون در دسترس ما می باشند همه رونویسی شده از روی نسخه های قدیمی تری هستند که تألیف اولیه ی آنها به دوران پیش از اسلام برمی گردد . بخشی از این دستنوشته های گرانبها به وسیله ی دستور کیخسرو جاماسپ آسا در سال 2535 ش. ه. به ایران آورده شد و چاپ عکسی آن ها ، به همت اساتیدی چون مرحوم ماهیار نوابی و آقای دکتر محمود طاووسی ، طی مجموعه ای...

چکیده ملامحمدصادق اردستانی حکیم عصر صفوی است که تاکنون آثار و آرای او به خوبی شناخته نشده است. در این مقاله آثار وی را بر پایۀ کتاب ها و تذکره های منتشرشده در ایران از منظر نسخه شناسی و محتوایی بررسی می کنیم. در این منابع چهارده اثر به حکیم اردستانی منسوب شده است که پس از گردآوری نسخه های خطی آثار وی و ارزیابیِ آن ها این نتایج به دست آمد: 1. نُه عنوان از آثارِ چهارده گانه در واقع سه اثر مستقل: رسا...