از ویژگی های منحصر به فرد سفرنامه ناصرخسرو بر خلاف دیگر سفرنامه ها، شروع با حادثه داستانی، برخوردار بودن از زبان روایی- ادبی، حکایت های دلنشین، دقت و جزئی نگری است. اگر چه ساختار کلی قالب سفرنامه با داستان و رمان تفاوت دارد اما سفرنامه ناصرخسرو به دلایل منحصر به فرد روایی و ساختاری بیشتر ساختاری شبیه به قصه و داستان دارد تا سفرنامه و گزارش. بسیاری از ویژگی های ساختاری داستان، از جمله وضعیت اولی...

پژوهندگان شاهنامه پیش از این اغلب به­ تشیّع فردوسی، از گونۀ زیدی و دوازده امامی و اسماعیلی اشاره­ کرده­اند­. نگارنده نیز نظرِ اخیر را بـه­ حقیقت نزدیک­تر می­بیند زیرا 1- میانِ اسماعیلیان و دهقانانِ ایران­دوست، پیوند­هایِ بسیار نزدیک وجود داشته است و اهل تسنّن پیوسته اسماعیلیّه را به داشتن باورهای کهن ایرانی متّهم می­کردند؛ 2- فردوسی مانند ناصرخسروِ اسماعیلی و اسماعیلیان، هم­راهیِ تشبیه و تنزیه را در شناخ...

آن چه در این رساله در صدد انجام آنیم، ملاحظه تفکر فلسفی فلوطین و حکمت الهی ناصرخسرو است. فلوطین بنیادگذار فلسفه نوافلاطونی و ناصرخسرو یکی از مهم ترین نویسندگان اسماعیلی در ایران است. نکته محوری این است که کانون ملاحظات این رساله، نگاه به ارای این دو از منظری سیاسی است نه کلامی-فلسفی. به بیان دیگر هدف اصلی این رساله، خصلتی سیاسی دارد نه فلسفی. مقایسه میان فلوطین و ناصرخسرو می تواند از وجوه گوناگ...

در تاریخ ادبیّات ایران ، ناصرخسرو جایگاهی ویژه دارد . او شاعری متفکّر بوده و شعرش را تنها در خدمت تبلیغ اندیشه دینی و اصلاح عقیده مخاطبانش قرار داده است . او در کنار شاعری ، کتاب هایی نیز در تبیین مبانی کیش باطنی تألیف کرده است . کتاب های فارسی او ( از جمله جامع الحکمتین و زاد المسافرین ) از نظر ویژگی های زبانی و واژگانی از نثرهای خوب قرن پنجم و دارای ارزش ادبی و زبانی است. منابع و مآخذ فکری ناصر...

جهان شناسی به معنای درک حقیقت پدیده های جهان، یکی از مباحث مهم فلسفی به شمار می آید. با وجودی که بسیاری از پژوهشگران، ناصرخسرو را فیلسوف نمی دانند، آثار او سرشار از اندیشه هایی است که به چرایی هستی و نوع تلقی او نسبت به آفرینش و رستاخیز اشاره دارد. این رویکرد بیش از پیش تحت تأثیر علوم و معارف و آیین هایی است که در عصر وی رواج داشته و ناصرخسرو نیز، از آنها در جهت تثبیت نظام اندیشه خویش سود جسته ...

زمانه و خویشکاری آن در شعر ناصرخسرو قبادیانی*   ذبیح الله فتحی فتح1                                                                                             دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی   چکیده زمانه، ‌یکی از واژه­های پر بسامدی است که در آثار شاعران و نویسندگان ایرانی دورة اسلامی رواج ‌یافته است. زمانه، در واقع، زمان کرانه‌مند زروانی است که از زروان (زمان بی‌کرانه) به وجود آمده و بر...

چکیده پژوهش حاضر، مطالعه ای تطبیقی در چارچوب مکتب ادبیّات تطبیقی فرانسوی است که به منظور کشف روابط فرهنگی و ادبی دو شاعر ایرانی و عرب؛ ناصرخسرو قبادیانی و ابوالعلا معرّی و تأثیر و تأثّر آنها نسبت به یکدیگر، موضوع نقد اجتماعی را در شعر آنها مورد کنکاش قرار می دهد. ناصرخسرو در سفرنامه و به هنگام دیدار از شهر معرّه از مرتبه ی علمی ابوالعلا سخن گفته و احیاناً با توجّه به کنجکاوی علمی اش، با افکار و ان...

صورخیال از جمله تشبیه در شعر سنتی دو وظیفه ی مهم، توضیح و تشریح اندیشه و آرایش و تزیین کلام را بر عهده داشته است. تشبیه، به عنوان پرکاربردترین صورخیال در شعر ناصرخسرو، وسیله ای است برای توضیح و تبیین اندیشه های شاعر و کم تر به عنوان یک رکن زینتی و هنری به آن توجه شده است. هدف اصلی در این نوشتار، بررسی و تحلیل مشبه به های دیوان ناصرخسرو است. علت انتخاب مشبهٌ به برای بررسی، این است که مشبهٌ به در د...

ناصرخسرو(394-481 ه.ق.) بیش و پیش از آنکه شاعر باشد، فیلسوف، استاد اخلاق و کلامیِ ژرف­اندیشی است که تمام همّ او بیم­دادن مخاطبان به پرهیز از ظاهربینی و تأکید بر ضرورت تأمّل و ژرف­نگری در امور عالم بوده است. هدف اصلی ناصرخسرو از سرودن اشعار، توجّه­دادن به تحوّل و استعلای شخصیّت انسان است. وی معتقد است انسان موجودی است که ماهیّتش از قبل مشخص نیست ومی­تواند براساس «آزادی» و «انتخاب» به وجود واقعی خود دست ...

مطالب مورد بحث و بررسی در این رساله عبارت است از : بحثی مختصر پیرا ادبیات - اسلام و ادبیات - ناصرخسرو - ناصر خسرو و علم - ناصرخسرو و آزاد اندیشی - ناصر خسرو و مدح - سعدی - سعدی و عدالت - سعدی و مدح - مولوی - مولوی و اسلام - مولوی و پیامبران الهی - مولوی و علی علیه السلام .