فرهنگ ایرانی که از سده های نخست اسلامی وارد زبان و ادبیات عربی شده بود، در قرن چهارم گویی جزئی از فرهنگ عربی شده، در میان مردم رایج و معمول بود. این فرهنگ با ابزار زبان انتقال داده شد. بنابراین نفوذ گستردة آن را باید در آثار نویسندگان ایرانی نژاد عربی نویس یافت. ابوحیان توحیدی، دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم هجری، از جملة این نویسندگان است که در آثار او نشان ایران فراوان است؛ در کتاب الام...

با روی کار آمدن شاه عباس صفوی و مهاجرت گسترده‌ی عالمان شیعه از لبنان (جبل عامل و بقاع) و بحرین به ایران نهضت ادبی زبان عربی در کشور احیا شد که پیشگامان آن همین مهاجران تازه وارد بودند. رکن دیگر این نهضت ایرانیانی بودند که زبان عربی را از این فقیهان فراگرفتند. از جمله‌ی این افراد میرداماد فیلسوف و فقیه معروف است. او علاوه بر آثار فلسفی، اشعاری به فارسی و عربی از خود بر جای گذاشته است. وی با آنکه...

زیبایی‌شناسی در شعر از مهم‌ترین گفتگوهای نقد ادبی است. موضوعی که از دیدگاه آرایه‌های لفظی و معنوی و نکات بلاغی جایگاه کنکاش و دقت نظر دارد. به همین منظور پژوهش حاضر با تکیه بر روش تحلیلی ـ توصیفی نگاهی اجمالی به مسأله زیبایی‌شناسی شعر داشته و پس از آن به ارایه و واکاوی زیبایی موسیقایی و مشتقات آن در انواع موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی سوگ سروده‌های متنبّی شاعر برجسته و توانمند عصر عباسی اد...

خنساء از بزرگ­ترین زنان شاعر ادب عربی است و در زمینه­ی رثا چنان مشهور است که کم­تر شاعر تازی  به پای او می­رسد. مرثیه­های او در سوگ دو برادرش صخر و معاویه حاکی از احساسات زنانه و عاطفه­ی سرشار او است. خنساء با انتخاب مجموعه­ای از گوش­نوازترین قوافی و مناسب­ترین اوزان و به­کارگیری صنایع لفظی و معنوی­ای مثل جناس، طباق، سجع، ترصیع، تسمیط و سایر افزاینده­های موسیقایی و ایجاد پیوند بین مضمون و موسیق...

قافیه و ردیف، اصلی ترین ابزار افزایش موسیقی کناری شعر است که در اشعار کلاسیک فارسی و عربی از جایگاه ثابت و ویژه­ای برخوردار بوده­است. طول ردیف در بیت، گوش­نوازی موسیقایی را در متن و لذّت سمعی را برای مخاطب درپی دارد. در این مقاله، علاوه بر معرفی دوبیتی های عامیانۀ مازندرانی، ساختار قافیه و ردیف در دویست دوبیتی عامیانۀ شهرستان سوادکوه، براساس روش توصیفی- تحلیلی، بررسی شده­است. قافیه در دوبیتی های...

آرایه‌های بلاغی موجب جذابیت اثر ادبی می‌شود و موسیقی دل‌نشینی به کلام می‌بخشد. حس‌آمیزی که از جمله این آرایه‌هاست، به تلفیق دو یا چند حس اطلاق می‌شود؛ به‌گونه‌ای که با ایجاد موسیقی معنوی به تأثیر سخن می‌افزاید. این تعبیر را نخست در قرن نوزدهم شارل بودلر (1867-1821 م) مطرح کرد.وی حس‌آمیزی را در 9 ترکیب جای داد و برای هریک اصول خاصی مطرح کرد. پژوهش حاضر با تکیه ‌بر روش توصیفی- تحلیلیتلاش می‌کند ا...

خنساء از بزرگ­ترین زنان شاعر ادب عربی است و در زمینه­ی رثا چنان مشهور است که کم­تر شاعر تازی  به پای او می­رسد. مرثیه­های او در سوگ دو برادرش صخر و معاویه حاکی از احساسات زنانه و عاطفه­ی سرشار او است. خنساء با انتخاب مجموعه­ای از گوش­نوازترین قوافی و مناسب­ترین اوزان و به­کارگیری صنایع لفظی و معنوی­ای مثل جناس، طباق، سجع، ترصیع، تسمیط و سایر افزاینده­های موسیقایی و ایجاد پیوند بین مضمون و موسیق...

ترجمۀ شعر،  یکی از مهم­ترین مباحث در مطالعات ترجمه محسوب می­شود، و همواره مورد توجه و اهتمام صاحب­نظران بوده و هست. آمیختگی زبان شعر با احساس شاعر، و بهره­مندی آن از ابهام و پیچیدگی و وجود عناصری نظیر موسیقی، عاطفه و خیال، شعر را در مرتبۀ بالاتری از نثر قرار می­دهد. و به همان میزان بر اهمیت ترجمۀ آن می­افزاید. مترجمِ شعر باید نسبت به مترجمان دیگر متون از آزادی بیشتری برخوردار باشد. ترجمۀ موفق و ...

    قافیه و ردیف، اصلی ترین ابزار افزایش موسیقی کناری شعر است که در اشعار کلاسیک فارسی و عربی از جایگاه ثابت و ویژه­ای برخوردار بوده­است. طول ردیف در بیت، گوش­نوازی موسیقایی را در متن و لذّت سمعی را برای مخاطب درپی دارد. در این مقاله، علاوه بر معرفی دوبیتی‌های عامیانۀ مازندرانی، ساختار قافیه و ردیف در دویست دوبیتی عامیانۀ شهرستان سوادکوه، براساس روش توصیفی- تحلیلی، بررسی شده­است. قافیه در دوبیتی...

سبک­شناسی یکی از شیوه­های تحلیل فنی و ساختاری متون ادبی است که در میان پژوهش­های مربوط به زبانشناسی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است. امروزه سهم عمده­ای از مطالعات و تحقیقات حوزه زبانشناسی به سبک­شناسی اختصاص یافته است. این پدیدة ادبی و شیوه تحلیلی که در زبان عربی با عنوان «الاسلوبیّة» شناخته می­شود، در پی بررسی تفاوت­های موجود میان انواع متون است. بدون تردید قرآن کریم به عنوان نمونه­ای ب...