به رغم شهرت و اهمیّت حافظ، اطّلاع چندانی از جزئیات زندگی وی یا چگونگی سرودن اشعارش نداریم. محقّقان برای جبران کمبود منابع، یا به گفتارهای کلیشه‌ای تذکره‌نویسان اعتماد کرده‌اند و به تطبیق اشعار و تعابیر حافظ با آن موارد پرداخته‌اند یا آنکه به غزل‌های حافظ همچون سند بازگو کنندۀ زندگی و مسائل عصر تکیه کرده‌اند. اگر در برخی موارد از شخص یا حادثه‌ای نامی به میان آمده، سایر موارد را نیز با آن مطابقت کرد...

آشنایی زدایی (غریب سازی) یکی از شگردهای آفرینش شعر و از مباحث مهم نقد ادبی معاصر است که نخستین بار توسط فرمالیست ها (صورتگرایان) روس مطرح شد. آنها اعتقاد داشتند استفاده مکرر از واژگان و ترکیبات کهن در شعر، از ارزش و زیبایی متن کاسته و انگیزه مخاطبِ شعر نیز از آن سلب خواهد شد. به همین دلیل آنها بحث آشنایی زدایی را مطرح کردند و هدف اصلی آن را جلوگیری از تکرار و ابتذالِ واژگان، ترکیبات و تصاویر کلیش...

هدف مقالۀ حاضر رویکردی است به کتاب «حافظ چه می گوید؟» نوشتۀ احمد کسروی، که در آن به اعتراض و انتقاد از شخصیت و شعر حافظ، زبان گشوده همۀ ستایش هایی که از حافظ شده مایۀ گمراهی ایرانیان دانسته و گفته های حافظ را در هم و پریشان خوانده و با نوشتن این کتاب، به گفتۀ خود، کوشیده تا زحمت ایرانیان را کم کند و چاره ای برای گمراهی شان بیندیشد. در این مقاله نگارنده با توجّه به مرقومات موجود در نقد کتاب مذکور...

یکی از بحث های اساسی در سامانه حافظ شناسی، معانی چندپهلو و گونه گون ابیات یا واژگان است که از زمان حافظ تا امروز محل نزاعِ حافظ شناسان و دوستداران خواجه بوده است. در این مقال برآنیم تا حدودی به این مسأله بپردازیم و نشان دهیم که بسیاری از اختلاف نظر ها در برداشت معنی و مفهوم شعر حافظ پایه و اساس درستِ علمی و نظری ندارند و به قول خواجه: جنگ هفتاد و دو ملّت همه را عذر بنه   چون ندیدند حقیقت ره افسانه...

میان شعر حافظ و کلام غیبی قران پیوستکی وجود دارد و این پیوستکی تنها در پیوندهای لفظی و معنایی خلاصه نمی گردد بلکه فراتر از آنها اسلوب بین بیانی و ساختار زبانی را نیز در بر می گرد. نوشتار حافظ سعی دارد آثار و نشانه های ساختار زبان و فنون بلاقی فنون کریم را در صورت و ساختمان غزل حافظ بررمی نماید. موضوعات عمده بحث عبارتند از : شیوهبیان و ترکیب کلام ، تنوع موضه ع در محور افقی تعدد وجو ه معانی، صحنه...

بسیاری از ابیات حافظ، بدون آنکه به لحاظ واژگان و ترکیبات دشواریی داشته باشد محل شبهه و نزاع است. این شبهه انگیزی جزء ذات غزلیات حافظ است و مربوط به رندانه سخن گفتن اوست؛ این روش درحقیقت بخشی از رندی حافظ است ما برای فهم رندی حافظ، ‌ناگزیریم روشی به‌ کار ببریم که آن شبهات را برطرف کند. با توجه به تبحّر حافظ در حوزة بلاغت اسلامی بویژه دانش معانی، شاید یکی از ابزارهای کارآمد در فهم رندی حافظ و حلّ ا...

معنای انگارۀ فرشته در اندیشۀ حافظ، در تطبیق اثر با سایر متون صوفیه، دستخوش تحولی جدی شده است. غالب حافظ ‏پژوهان بر این باورند که حافظ عشق را همان بار امانت الهی تلقی می‏‏کند که منحصراً به انسان سپرده شده است و در مقابل، فرشتگان را از عشق بی‏ نصیب می‏‏داند. با وجود این، مقایسۀ نشانگان موجود در شعر حافظ، با صورت بندی‏‏ های مفهومی‏ موجود در تألیفات سایر صوفیه، صحت این گزاره را مورد تردید قرار می‏‌د...

پیشینه مدح در شعر عربی به عصر جاهلیت می رسد؛ ولی مدح در شعر فارسی، به تقلید از عروض عربی، از قرن سوم هجری شروع شده است. در دوران حیات متنبی و حافظ، مدحرواج فراوان یافته و شاعران بسیاری به مدیحه سرایی مشغول بود هاند. جایگاه و موقعیت مدح در دیوان متنبی و حافظ، با یکدیگر تفاوت فاحشی دارد. در حالی که حدود 90 % دیوان متنبی را مدح تشکیل می دهد، تنها 7% دیوان حافظ به مدح اختصاص یافته است. این دو شاعر ...

در این پژوهش ابتدا تلاش شده است تا کلیاتی درباره فن ترجمه، ترجمه وترجمه های قرآن کریم پرداخته شود و اینکه فهم درست قرآن نیاز به ترجمه به زبان هایی جز زبان عربی را ناگزیر می نماید. لذا مترجمان اقدام به ترجمه قرآن به روش های مختلف از جمله ترجمه ی تحت اللفظی و یا لفظ به لفظ و ترجمه ی آزاد و یا معنوی و ترجمه ی تفسیری کرده اند. ترجمه ی لفظی نارساترین ترجمه می باشد و اکثر ترجمه های کهن به این روش انج...

آزادی به مفهوم امروزین آن یکی از موضوعات مهم جهان معاصر است . شاعران ایرانی به مقوله توجه ویژه ای داشته اند، هر چند مفهوم آزادی و برداشت آنها از آزادی با مفهوم کنونی متفاوت است . در دوره اول ادبیات فارسی واژه آزادی در مقابل واژه برده و به معنی اصیل نژاده بکار برده شده است یعنی به ایرانیان در مقابل غیرایرانیان آزاده گفته می شد. با گذر زمان آزادی معنایی درونی پیدا کرد که تا نهضت مشروطه استمرار دا...