عینیت گرایی پوزیتیویستی رهیافت غالب زبان علم در قرن بیستم است. همین امر مشکلاتی را در تحلیل زبان دین، که با امر قدسی و غیر تجربی سر و کار دارد، ایجاد کرده است. تحلیل گزاره های دینی با معیار تحقق پذیری، که فقط گزاره هایی را معنادار می داند که ما به ازای خارجی دارند، باعث شده تا زبان دین و عرفان نوعی زبان مهمل با گزاره های کذب تلقی شود. این زبان قواعد و بازی خاص خود را دارد که پی بردن به آن مستلز...

ورود منظومه های داستانی و حکایات تمثیلی (از زبان پرندگان و حیوانات) به کشورهای اروپایی، انگیزه ای شد که شاعران غربی همانند شعرای مشرق زمین این گونه داستان ها و حکایت ها را به شکل تمثیل درآوردند و برای اهداف آموزشی خود به کار برند. در میان این منظومه ها، منطق الطیر عطار با درون مایة رمزی و تمثیلی، افق های تازه ای از فرهنگ و ادب و عرفان را به روی علاقه مندان گشود و سبب شد که بسیاری از خاورشناسان ...

ورود منظومه های داستانی و حکایات تمثیلی (از زبان پرندگان و حیوانات) به کشورهای اروپایی، انگیزه ای شد که شاعران غربی همانند شعرای مشرق زمین این گونه داستان ها و حکایت ها را به شکل تمثیل درآوردند و برای اهداف آموزشی خود به کار برند. در میان این منظومه ها، منطق الطیر عطار با درون مایه رمزی و تمثیلی، افق های تازه ای از فرهنگ و ادب و عرفان را به روی علاقه مندان گشود و سبب شد که بسیاری از خاورشناسان ...

در بخش نخست ، تحت عنوان(داستان سلیمان)سعی شده است که داستان های معروف سلیمان، با استفاده از کتاب مقدس و قرآن و تفاسیر و کتب قصص نقل و بررسی شود به عنوان مثال، بلقیس را بعد از واژه شناسی، ابتدا در کتاب مقدس و سپس در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است و بعد از اشارات قرآنی داستان، تاویلات عرفا را که در مورد این داستان آمده بیان نموده و سپس قصص مربوط به بلقیس ذکر شده است . در بخش دوم، تحت عنوان(تفسیر ...

رهروان طریقت در سلوک خود به ‌سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارنده‌ای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت‌ خوان و شیخ صنعان در «منطق ‌الطیر» عطار از جمله این رهروان‌اند که توانسته‌اند با جانفرسایی در عقبات نفس‌گیر، از فراز و فرودهای راه و گردنه‌های مهلک و سخت آن بگذرند و راه به حریم دوست برند. در این مقاله ابتدا با استناد بر «شاهنامه»(</stro...

حلاّج یکی از مشهورترین شخصیّت ها در عرفان و تصوف اسلامی است؛ اندیشه ها و سرگذشت ویژة او در زمان حیات و پس از مرگش همیشه محلّ بحث بوده است. بسیاری از عارفان و شاعران از اندیشه هایش تأثیر پذیرفته اند. عطّار نیشابوری شاعر عارف یکی از کسانی است که توجه ویژه ای به حلاّج دارد و در منطق الطّیر، اندیشه های حلاّج را به شیوه های گوناگون بازگو کرده است. مقالة حاضر بخش هایی را از تأثیرپذیری عطار از حلاّج با ارائه...

تغییرِ بینش پژوهشگران نقطة عطفی در تغییر ادبیات، منطق حاکم بر پژوهش، و حتی نوع ریاضیاتی است که آن‌ها در پژوهش‏های خود به‌کار می‏گیرند. بنابراین، شناخت ریشه‏های نظری روش‏ها کمک مؤثری است در درک بهتر پژوهشگر دارد. نسبی‏گرایی از مفاهیمی است که ابعاد مفهومی متعددی دارد. به‏ طور کلی، دیدگاهی است در شناخت‏شناسی که الزام قطعیت را نفی، دلالت را جایگزین علیت، و دال و مدلول را جایگزین اصل علت و معلول می‏ک...

یکی از مسائل بسیار ضروری در ساحت معارف عرفانی و معالم شهودی، این است که آیا منابع وحیانی (وحی قرآنی ـ بیانی) ظرفیت تولید عرفانی که در آسمان ریشه دارد و به‌طورمستقیم و مستقل از کتاب و سنت استنباط و اصطیاد شود را داراست؟ به بیان دیگر آیا می‌توان با روش اجتهادی، معارف باطنی و انفسی را از متون دینی اکتشاف کرد تا به‌تدریج دانش عرفان وحیانی تولید شود؟ پرسش یادشده با عنایت به عرفان مصطلح موجود که ...

شهودگرایان برخلاف صورت‌گرایان، تحلیل عمل دادرس در قالب یک استدلال صوری را مخالف با واقعیت قضاوت دانسته و معتقدند سررشته استدلال بیش از آنکه به­دست منطق و قواعد استدلال باشد، در دست عرفان و شهود قضائی است و مراد از شهود نیز راه‌حلی است که در اولین برخورد با حقایق پرونده در ذهن قاضی نقش می‌بندد و ناخودآگاه دادرس را به سوی خود جذب می‌کند. به نظر با توجه به تفاوت قلمرو اشراق و استدلال هر چقدر بر تق...