هرچند تا با اکنون چند تصحیح از دیوان خاقانی شروانی به فرجام رسیده و تحقیقات و مقالات بسیاری در باب شناخت این شاعر دیرآشنا و تصحیح و شرح آثار وی نوشته شده است، هنوز هم بیت­های بسیاری در دیوان خاقانی می­توان یافت که اشکال در ضبط و احتمال تصحیف، آنها را از لحاظ معنایی دستخوش اختلال کرده و ارزش­های بلاغی و ادبی‌شان را نیز یکسره از میان برده است. به نظر می­رسد یکی از معیارها و روش‌هایی که امروزه می­...

روایت در تمام جلوه‌های فرهنگ بشری دیده‌می‌شود. چون از این دیدگاه به روایت در متون فارسی منثور بازمانده از قرن چهارم تا هفتم هجری بنگریم؛ این پرسش مطرح است که: «کدامیک از اشکال روایی در کهن-ترین متون منثور فارسی قرن چهارم تا هفتم هجری دیده‌می‌شود؟» اهمیت این پژوهش در آن است که به شناخت کلی از پیشینۀ حضور اشکال روایی در دوران آغازین زبان فارسی دست خواهیم‌یافت. برای یافتن پاسخ پرسش پژوهش، متون منث...

مقالۀ پیش رو به نحوۀ انعکاس متون تاریخی و منشآت در مجموعه‌ای خطّی متعلّق به کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، مربوط به اوایل سدۀ دوازدهم هجری، به قلم میرجمال‌الدین محمد حسینی قادری جامی، پرداخته است. میرجمال‌الدین عارف و ملازم شاهزادۀ گورکانی، محمد اکبر فرزند اورنگ‌زیب، بود. مطالعۀ این مجموعه، توجه ویژۀ گردآورنده و کاتب صوفی‌مشرب آن را به تواریخ محلّی خراسان و نیز به متون تاریخی و منشآت صفویان و تیموریا...

میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۹۳ - ۱۲۵۱ هـ . ق ) ادیبی توانا، منشی و دبیری با تدبیر و سیاستمداری با فراست در دوره اول عصر قاجار است. او اصلاحات زیادی در تشکیلات دیوانی انجام داد. او نثر فارسی را از پیچ و خم عبارت پردازی های متداول روزگار خویش رهایی بخشید. از آنجا که مقام والایی در محافل سیاسی و ادبی داشت، سبک او به زودی سرمشق بعضی نویسندگان معاصرش و پس از او شد. او با اینکه نثر فارسی را ...

خاقانی شروانی از سرآمدان قصیده‌سرایی در ادب فارسی است. با وجود پژوهش‌های سودمندی که در شیوة شاعری و وقایع دوران حیات خاقانی صورت گرفته‌است، زوایای تاریک و نقاط مبهم فراوانی در این حوزه همچنان باقی است . بخشی از این ابهامات نشأت‌گرفته از نخستین اظهارنظرهای نه چندان موثّق تذکره‌نویسان متقدّم، و نیز تکرار این اقوال در تذکره‌های متأخّر بر آنهاست. این نقدهای بیرونی، خود سبب رواج برخی اطّلاعات نادرست در ...

از میان پیروان سعدی تنها کسی که در پیروی از شیوه نگارش وی در گلستان گوی توفیق را از همگان ربود، قائم مقام فراهانی، نویسنده منشآت است که با درک روح زبان سعدی و رمز و راز آن،- تأثّر و نه تقلید- توانست نثری زیبا، روان، آهنگین و در عین حال استوار بیافریند. او راز ماندگاری و کهنه نشدن انشای گلستان؛ یعنی برخورداری از ارزش های گوناگون ادبی از قبیل: سادگی بیان، پرمایگی، خوش آهنگی، لطف سخن، بهره مندی هنر...