در تفکر جان ‌لاک، ذهن در عملکردی فعال صورت‌های محسوس و متوالی کسب‌شده از حواس بیرونی و درونی را با هم تألیف می‌کند و دربرابر اعیان خارجی، اعیانی علمی (ذهنی) می‌سازد و بدین‌ترتیب به مفاهیم ماهوی از اعیان دست می‌یابد. در ادامه، فاهمة برخی از تصورات مشترک مربوط به چند عین مشابه را گزینش می‌کند و آن‌ها را ذاتیات اعیان مذکور و بنابراین «نوع» آن‌ها معرفی می‌کند. بنابه این عقیده، مؤلفه‌های انواع را ما...

کانت وجود علم و اخلاق را پیش فرض می‌گیرد و به بررسی حدود و ثغور هر یک می‌پردازد. در این راه او از اصطلاحات «عقل» و «فاهمه» استفاده می‌کند. در این مقاله به تعریف این دو مفهوم نزد کانت، از دیدگاهی که وجه تمایز آنها را آشکارتر کند، پرداخته می‌شود؛ سپس جایگاه این دو قوه در حیطۀ علم بررسی و آنگاه با بررسی مواضع اخلاقی کانت نتیجه گرفته می‌شود که از دیدگاه وی کار ویژۀ عقل در حیطه عمل و اخلاق رخ می‌نما...

در نظام فلسفه نقدی، فاهمه قانون‌گذار طبیعت تجربی و عقل قانون‌گذار حیطه آزادی است. اما علی‌رغم این تفکیک، تکالیف اخلاقی وضع شده باید در طبیعت متحقّق شوند. این تکالیف را نمی‌توان در ساحت طبیعت تجربی عملی کرد زیرا تصویر اخیر، پدیداری و بنابراین متعیّن است؛ ازاینرو مناسب اراده آزاد نیست. کانت تصویر ذهنی غایت‌مندانه از جهان، که توسط قوه ذوق زیباشناختی(قوه حکم) تبیین می‌شود را، تأمین کننده نیاز فوق دان...

پایان نامه حاضر در صدد است که دیدگاه کانت و علامه طباطبایی را در باب مباحث و مسائل مربوط به احکام و قضایا مورد بررسی قرار دهد و تصویری از جایگاه احکام و قضایا را در فلسفه ایشان آشکار سازد. کانت معتقد است که نقادی شناسایی را باید با احکام شروع کرد و شناسایی به معنای اصیل کلمه در رابطه ی اسنادی است که میان تصورات بوجود آمده است. از این رو باید مبنا را بر حکم گذاشت؛ چرا که استدلال هم در واقع چی...

اهمیت و کارکرد معرفتی خاص قوه خیال در بحث استنتاج استعلایی نقد عقل محض به عنوان واسطه حس و فاهمه مورد تأکید قرار می گیرد. کانت، برخلاف دکارت، نقش معرفتی ایجابی برای قوه خیال قائل است. خیال یکی از قوای اصلی در فرایند تألیف های سه گانه استعلایی است. تألیف بازسازی کاملاً بر عهده قوه خیال است. در تألیف بازشناسی، که با مشارکت خیال و فاهمه محقق می شود، معلوم می شود که کانت فقط علم حصولی را به رسمیت می...

شاکله سازی قوه خیال یکی از مباحث نقد عقل محض کانت است که اهمیت آن مورد مناقشه شارحان قرار گرفته است؛ برخی آن را بحثی تصنعی پنداشته اند و برخی ضروری. سخن نگارنده در این مقال، ضرورت این بحث برای نقد اول کانت است. البته شاکله ها چنانکه کانت می پنداشت، منحصراً زمانی نیستند بلکه «مکان» نیز حداقل در بعضی از شاکله ها دخیل است. کانت به واسطه شاکله ها از سویی، کارکرد «ابژکتیو» مقولات محض فاهمه را در شناخ...

مفهوم «استعلایی»، بنیادی ترین مفهوم در فلسفۀ نظری کانت است. از همین رو، فهم معرفت شناسی کانت اساساً مبتنی بر فهم معنا، کاربرد و کارکرد این مفهوم در نظر اوست. در این مقاله، با روشی توصیفی- تحلیلی، خواهیم کوشید که با توجّه به پاره ای از مصادیق مفهوم «استعلایی»  در کتاب  نقد عقل محض، نشان دهیم که فلسفۀ نظری کانت، برخلاف فلسفه های عقلی و تجربی پیش از وی که همگی «متعالی - محور»ند، به چه معنا و چگونه ف...

«وحشی» از جمله مفاهیم کلیدی است که در آثار تاریخ‌نگارانه، به کرات استعمال شده است؛ لیکن تا کنون درباره آن تفکر و تعمق نشده است. این مفهوم آن‌چنان نزد عقل سلیم انسانها بدیهی انگاشته شده است که توان اندیشیدن به آن را از مورخان سلب کرده است. از این رو بازاندیشی در خصوص چنین مفاهیمی، ضروری به نظر می‌رسد. لذا مقاله حاضر با اتخاذ روش پدیدارشناسی هوسرلی درصدد است تا پیرامون این اصطلاح به تفکر بپردازد....

  معرفت پیشینی اجمالاً معرفت حقایقی است که از ابتدا فارغ از تجربه و صرفاً به نحو عقلی قابل ادراک هستند. کانت معرفت پیشینی یا ماتقدم را در مقابل معرفت پسینی یا ماتأخر قرار داد و آن را به معرفت مستقل از تجربه تعریف کرد. معرفت‌شناسان معاصر غربی بر مبنای تعریف کانت، چهار تعریف تکمیلی از معرفت پیشینی به دست داده‌اند. در کنار این بحث، مسئلة آگاهی فطری به معنای مورد نظر افلاطون، دکارت و برخی دیگر ...

به علت اهمیت موضوع علیت، در این پژوهش ابتدا نگاهی تاریخی و مختصر به آراء ونظرات فیلسوفان غرب در یونان باستان شده است و سپس سیر پیشرفت ویا پسرفت تایید و یا انکار علیت و همچنین مقایسه رویکرد فیلسوفان دین مدار قرون وسطی ، تجربه گرایان ، وعقل گرایان، مورد بررسی قرار گرفته است. که مسلماً در این مرحله ، هر فیلسوف با استفاده از نظرات فیلسوفان پیش از خود یا در مقام تایید و یا نفی نظرات برآمده ، ودر نهای...