چکیده «سمع» در وصف خداوند، از صفات ذات الهی و به معنای علم او به شنیدنی ها و حضور همه عالم در محضر اوست، و در وصف انسان از جمله ابزار ادراکی وی به شمار می رود که بسیاری از ادراکات، لذت ها، محسوسات و معرفت ها از این طریق و به واسطه نعمت گوش دریافت می گردد. این رساله با هدف تبیین آیات بسیاری از قرآن که حاکی از آن است که خداوند متعال نه تنها سخن بندگان را می‏شنود بلکه نسبت به همه چیز شنواست و این...

مفهوم «امام» از مهمترین مفاهیم قرآن کریم است که از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف فقهی، کلامی، عرفانی و فلسفی بوده است ؛این پژوهش ، در راستای کشف لایه های معنایی واژه امام در قرآن کریم و با هدف تبیین انسجام و پیوستگی معارف قرآن کریم تدوین شده است وبا استفاده از برخی روش های نوین معناشناختی به تبیین واژه «امام» واستخراج مولفه های معنایی آن در قرآن کریم پرداخته است. با رویکرد هم زمانی دوازده آیه ای...

پژوهش درباره واژه‌های قرآن از آن جهت اهمیت دارد که قرآن، منبع معارف و دستورهای زندگی انسان و در حقیقت کتاب انسان است. یکی از راه‌های دستیابی به فهم بهتر قرآن برای رسیدن به سعادت و کمال، معناشناسی واژه‌های قرآنی است. این پژوهش با عنوان «معناشناسی تبشیر در قرآن کریم» با شیوه کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی در صدد است که حوزه‌های معنایی واژه تبشیر را با توجه به مجاورت کلمات و تقاب...

چکیده واژه فردوس که تنها 2 بار در قرآن کریم آمده است، در طول تاریخ، سیر و تطور معنوی و همچنین انتقال جغرافیایی و زبانی پیچیده‌ای داشته است؛ تا حدی که لغت شناسان نتوانسته‌اند به نظریه‌ای واحد درباره آن برسند. در این نوشتار به معناشناسی این واژه، قبل، همزمان و بعد از نزول قرآن کریم پرداخته و با کاوش در سیر تحول معنایی آن در طول تاریخ و بررسی موارد تکرار شده آن در قرآن کریم، به بررسی لغات قریب ال...

چکیده جهل یکی از واژگانی است که به طور معمول در گفتار و نوشتار مورد استفاده قرار می گیرد. این واژه در بیشتر موارد به عدم آگاهی و شناخت معنی می شود و بر همین اساس مفهوم جهل بیشتر در تقابل با مفهوم علم مطرح می شود و معنا پیدا می کند. در لغت و در تفسیر معنای جهل به معنای اصلی نقض علم و ضد بودن با علم اشاره شده است. در مواردی هم جهل در مقابل عقل و یا در مقابل حلم معنا شده است بنابراین بسته به کارب...

ملکوت از واژگانی است که فهم صحیح و عمیق آن نقشی چشمگیر در تقویت نگرش توحیدی و عرفانی دارد. به سبب همین نقش محوری است که این کلمه در ادبیات غنی پارسی، به ویژه أشعار حافظ نیز بازتاب داشته است. ملکوت مفهومی تشکیکی است که معنای ساده و قابل درک آن برای همه، همان مالکیت مطلق خدای متعال و استناد همه اشیاء به اراده الهی و وصف خالقیت اوست؛ اما معنای عمیق و أعلای آن باطن عالم خلقت و عین ربط بودن همه اشیا...

چکیده: یکی از نظریات فلسفی که در باب معناشناسی ذکر شده و سپس به حوزه‌ی زبان‌شناسی راه یافته، نظریه‌ی مشروط به صدق جملات است. براساس این نظریه، معنای جمله در محتوای گزاره‌‌‌‌ای آن گنجانده شده و بر حسب شرایط ، صدق آن ، قابل تبیین است. تطبیق این نظریه با ساختار متفاوت زبان عربی و به ویژه آیات قرآن کریم، می‌تواند دریچه‌ای به سوی درکی عمیق از قرآن کریم باشد. در زبان عربی جملات به دو گروه...

مفهوم «کلمه» یکی از مفاهیم مهم و در عین حال پیچیده ای است که از دیرباز مورد توجه مکاتب بشری و الهی بوده است. «کلمه» در قرآن کریم نیز جایگاهی ویژه دارد و تکرار این واژه، نماد اهمیت آن است. معناشناسی واژه های قرآنی، از روش های نوین پژوهش در قرآن کریم است و از این رو در نوشتار حاضر با استفاده از برخی روش های نوین معناشناختی، مفهوم«کلمه» تبیین و مؤلفه های معنایی آن از قرآن کریم استخراج شده است. در ...

اهمیت زراعت و کشاورزی در آیات متعدد قرآن کریم و روایات مورد تأکید قرار گرفته است. واژگان تبیین کننده مفهوم کشاورزی در قرآن شامل زرع، حرث و نبت می­باشند. واژه زرع به معنای رویاندن، کاشتن و بذرافشانی است که در 11 آیه قرآن کریم به صورت حقیقی و فقط در یک آیه به صورت تشبیه (مجاز) به­کار رفته است. مهمترین عامل زرع خدائند است و برخی عوامل مادی زرع نیز عبارتند از باران، زمین و نور. همچنین، از جمله مصاد...

واژۀ «فؤاد» یکی از مهم­ترین مفاهیم قرآنی است که نظر و تدبّر هر اندیشمند قرآنی را به خود جلب می­کند. این واژه تاکنون به­رغم تلاش­های برخی لغویون، مفسرین و علما، با رویکرد معناشناسانه بررسی نشده است. کاربرد این واژه در قرآن کریم 16 مرتبه در 15 آیه هست. این پژوهش با روش معناشناسی که نگاه تحلیلی و دقیق به متن است، به‌تبیین معنای «فؤاد» و استخراج مؤلّفه­های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است. بررسی آی...