از جمله مسائل مهم در معرفت­شناسی و نیز در فلسفة علم تاریخ واقع­نمایی گزارش­های تاریخی است. این موضوع یکی از نتایج شاخة «معرفت­شناسی دلیل نقلی» است، که در میان معرفت­شناسان غربی با عنوان «مسئلة تحویل­گرایی و غیرتحویل­گرایی» مطرح است.  این مقاله درصدد تبیین چگونگی و میزان تحصیل این دغدغه است و آشکار می­کند که واقع­نمایی مراتب مختلفی دارد و اخبار ثقات می­توانند تا حد اطمینان و قطع نیز معرفت­بخش ب...

تحلیل سه جزئی متعارف درباره معرفت، معرفت را «باورِ صادقِ موجه» می‌داند و ضابطه ی معرفت را تحقق سه شرط باور، صدق، و توجیه معرفی می‌کند. در این میان شرط توجیه بیش از دو شرط دیگر محل بحث بوده است. معرفت شناسان عموماً توجیه را در دو قسم توجیه باوری و توجیه وضعیتی پیگیری می کنند. لیکن آئودی، توجیه را چهار قسم می داند؛ توجیه باوری، توجیه وضعیتی، توجیه گزاره ای و توجیه ساختاری. توجیه ساختاری نوآوری و حاص...

در معرفت شناسی معاصر نکته مهم و اساسی این است که معرفت تنها یک باور صادق نیست. بلکه باوری است که صادق موجه باشد. نویسنده نیز در این نوشتار با تمایز نهادن یان فهم و معرفت در صدد بیان این مطلب است که برای فهم یک گزاره باید دلیل صدق آن گزاره را نیز دانست. نویسنده در ادامه با به کارگیری رویکرد ابزار انگارانه هیومی نسبت به معرفت به تبیین نظرگاه خاص افلاطونی و ارسطو و نقاط اشتراک و افتراق هر یک از ای...

در این مقاله، دو موضع گیری تجربه گرایان، در برابر چالش مهمّ معرفت پیشین و مستقلّ از تجربه (مانند حقایق ریاضی، منطقی و...)، مورد بررسی قرار گرفته است. موضع و پاسخ اوّل، این است که معرفت پیشین، مربوط به حقایق و گزاره های تحلیلی، یعنی گزاره هایی که بر حسب معانی الفاظ موجود در آن ها، صادق هستند، می باشد. مؤلّّف، در مقام نقد، به مثال های متعدّدی اشاره می کند که حقیقتی، ترکیبی و نه تحلیلی هستند، و معرفت ما...

بحث درباره ی امکان تمایز میان معرفت پیشین و پسین و نیز تحلیلی و ترکیبی از مباحث مهم در معرفت شناسی معاصر است. هر چند کانت وجود گزاره های پیشین ترکیبی را در برخی حوزه ها ممکن دانسته بود با این حال، رویکرد غالب در میان فیلسوفان تجربه گرا، به ویژه در قرن بیستم، نفی هر گونه معرفت پیشین از سوی تجربه گرایان افراطی یا محدود کردن آن به گزاره های تحلیلی از سوی تجربه گرایان معتدل بوده است. در این پایان ن...

پس از شکل گیری فلسفه در میان مسلمانان به عنوان دانشی که با روشی برهانی از احکام کلی هستی سخن می گوید، هماره این سوال مطرح بوده است که چنین دانشی آیا رابطه ای با حوزه اعتقادی دین دارد یا خیر؟ در این تحقیق سعی گردیده است با روشی تحلیلی-عقلی، ضمن واکاوی این مسئله، به این نتیجه برسد که این دانش به جهت نظری، در فرایند فهمِ حداقل بخشی از مهمترین گزاره های اعتقادی دین که همان گزاره های پیشینی است نقشی ...

فلسفة عرفان نظری به مثابۀ یکی از شاخه های فلسفة عرفان از مسائل متعددی چون مبانی معرفت شناختی عرفان نظری سخن می گوید. از رده های این مبانی چگونگی رخداد شهود هنگام مواجهه مشاهِد با واقعیت ها و حقایق و چگونگی تبدیل آن شهود به گزاره هنگام گزارش از آن حقایق است. این مقاله با این هدف نوشته را در دو ساحت، یکی ساحت فرایند ادراک شهودی و دیگری ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سامان داده است. در ساحت اول، ...

چکیده کارکردهای فردی و اجتماعی تاریخ- بویژه نقش تاریخ در حمایت معرفتی از پارادایم های رقیب در جوامع انسانی- زمینه ساز اهمیت یافتن طرح پرسش از اعتبار گزاره های تاریخی است.این رساله با آگاهی از نقش مهم تاریخ،به طرح این مساله می پردازد که آیا شناخت تاریخی ممکن است؟رهیافت رساله جهت حل مسئله ی مزبور پاسخ به چهار دسته از پرسش های فرامعرفت شناسانه،معرفت شناسانه،هستی شناسانه و روش شناسانه است.پرسش های...

علم ومعرفت نزد شیخ مفید،علم به غیر و به نحو گزاره ای و تصدیقی است که، یا از طریق حس و مشاهده حاصل می شود؛ که در این صور،علم ضروری است و یا از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر به دست می آید؛ که در این صورت علم کسبی است.از آن رو که به نظر وی، خداوند را به هیچ معنایی، نمی توان مشاهده کرد؛ معرفت او، یک معرفت صرفاً کسبی از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر بوده و عبارت است از: اعتقادات مطابق با واقع و...

فیلسوفان حکمت متعالیه از میان نظریه های صدق، به مطابقت معتقدند. آنان گزاره ای را صادق می شمارند که با عالم واقع، اعم از ذهن و عین، و به عبارتی با نفس الامر مطابق باشد. در میان فیلسوفان دکارتی، تنها اسپینوزا از نظریه ی مطابقت دفاع می کند و سایر دکارتیان ملاک صدق را وضوح و تمایز می دانند. در باب توجیه معرفت، معرفت شناسان نظریه های توجیه را در دو قالب درون گرایی و برون گرایی تقسیم می کنند. فیلسوفا...