مقالة حاضر با بررسی مقولة «استفهام» و معانی ثانوی آن در بلاغت عربی و فارسی به این حقیقت دست­ یافته ­است که نتایج بررسی و حتّی گاهی شاهد مثال­های بسیاری از این آثار تکراری می­باشد؛ به­گونه­ای که پس از جمع­بندی و حذف موارد تکراری به این نتیجه می­رسیم که معانی ثانوی استفهام در کتب بلاغی عربی در 35 عنوان مشترک و در کتب بلاغی فارسی در 32 عنوان مشترک مطرح شده­اند...

مفهوم موضوع اصلی فلسفه (وجود) بخاطر ادعای بداهت معمولاً چندان نتوانسته است تحلیل گردد. با این همه، گاه اشاره می شود که وجود آن است که در برابر عدم و طارد آن است. اما کدام وجود در برابر کدام یک از معانی مختلف عدم؟ پس نخست باید به معانی گوناگون عدم رسید تا با سنجش معانی گوناگون وجودهای مقابلشان و پالودگی آن ها از انواع و اقسام اعدام، وجود ناب مطلوب فلسفه به دست آید؛ وجودی که هیچ شائبه ای از عدم در...

مشترک لفظی شامل واژگان چند معنا است یعنی یک واژه که چند معنا دارد، اما مشترک معنوی واژگان هم آوایی هستند که از نظر معنایی به یکدیگر ارتباطی ندارند و تنها از نظر ظاهری یکسان هستند. - به طور کلی می توان مشترک لفظی را به نوع تقسیم کرد: أ- دلالت یک لفظ بر بیش از یک معنا که در نتیجه تحول در جنبه معنایی است و این ناشی از آن است که کلمه معنا یا معانی جدیدی کسب کرده است. وجود یک معنای مرکزی که حقه ار...

شناخت معانی حروف اضافه از‏جمله «از» به‏دلیل نقش تعیین‏کننده‏ای که در القای مقصود دارد، ضروری است. به‏منظور شناخت بیشتر «از»، با رویکرد سبک‌شناسی زبانی در سطح لغوی و با اتخاذ روش توصیفی‏– ‏تحلیلی کاربرد بیست‎و‎نه معنی «از» در تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی، قابوس‌نامه و جامع‌‌الحکمتین مربوط‏به دورة اوّل و دوم نثر فارسی پژوهش شده‏است. هدف این تحقیق تسهیل درک مفاهیم متون این دو دوره، یافتن اشتراک، افتراق...

یکی از مهمّ ترین هدف های پژوهش در زمینۀ متون ادبی، دستیابی به معنای ثانوی یا ضمنی متن است؛ زیرا این معنا برابر با ادبیّت متن است. معنای ثانوی، از راه زبان و عناصر گوناگونِ مرتبط با نوع ادبی بیان می شود که به طور کلّی و در اصطلاح، زبان آن متن نامیده می شود. در این جستار، در راستای بررسی زبان داستان کوتاه، معانی ثانوی به دو نوعِ اصلی و فرعی دسته بندی می شود؛ معنا یا معانی ثانوی اصلی که همان درون مایۀ ...

در بلاغت سنتی، دو سطح معنایی واژه ها و گزاره ها با اصطلاحاتی چون معنای ظاهری و باطنی، معنای حقیقی و مجازی، معنای اولیه و ثانویه، و دلالت صریح و دلالت ضمنی شناخته می شوند. علم معانی که در کنار بیان و بدیع، یکی از اصلی ترین شاخه های علوم بلاغی است، کارکرد مجـازی جملات و دلالت های ضـمنی آن را بازمی شناسد. مبـانیِ این علم نشان می دهد گاه افق معنایی متن از طریق دلالت های ضمنی جملات حاصل می شود. ازآنج...

بر اساس نظریه ارتباط شناسی به روشنی مشخص است، که معنی وابسته به رمزهایی است که ما در ارتباط معنایی انتخاب می کنیم. معنی چیزی قابل انتقال نیست، فقط پیام است که منتقل میشود و معنی در پیام نیست، در گیرنده پیام است. از آن جا که مفهوم ارتباط بیش از همه جنبه ای را شامل می شود که دو نقطه یا دو نفر چیزی با هم مشترک داشته باشند، در نتیجه ارتباطات معنایی نیز جنبه ای را شامل می شود که چندین نفر به معنی مش...

رساله یِ حاضر ترجمه ای است از کتاب تلخیص المفتاح و در کنارِ این کار، مقایسه یِ عناصرِ بلاغیِ موجود در این کتاب است، با آنچه در بلاغتِ فارسی مطرح شده است. موضوعِ کتاب تلخیص المفتاح، دانش بلاغت است و در سه بخش اصلی (معانی و بیان و بدیع) نوشته شده است که پیش از این سه بخش دارایِ مقدّمه و بخشی در باب فصاحت و بلاغت آمده و کتاب را با دو بخش فرعیِ دیگر با عنوانِ دزدی هایِ ادبی و مطالبی مربوط به آن و عواملِ زیباساز...

اسلوب شرط در قرآن زیاد به کار رفته است و دانشمندان علم بلاغت از جهت معانی ثانوی به آن پرداخته اند. این جانب در این رساله به بیان مقاربت و تعدد معانی بلاغی که از قلم مفسران و بلیغان در این مورد تراویده،پرداخته ام، که با وجود تفاوتها و تعددشان، نزدیک به هم هستند. این رساله در دو بخش و114صفحه نگاشته شده که ادوات إن، إذا و لو بررسی شده و کوشیده ام که یک نظر مشترک و یا شایع تر را ذکر کنم در پایان نی...