چکیده: یکی از مهمترین نظریه های نقد ادبی معاصر، نظریه بینامتنیت (تناص) است. بن مایه این نظریه، بر آن استوار است که هر متنی با متون دیگر در تعامل است؛ و هر متنی، ترکیبی از متون گوناگون است. این سخن پایه و أساس نظریه ای گردید که ژولیا کریستیوا، ناقد فرانسوی، در قرن 20 میلادی آن را«intertextuality» نامید که معادل عربی آن «التناصّ» و به فارسی «بینامتنیت» ترجمه شده است. قرآن کریم، مهمترین میراث الهی...

چکیده معنا‌داری و یا بی‌معنایی گزاره‌های دینی یکی از اصول و مبانی مهم  در تفسیر متون مقدس به حساب می‌آید؛ زیرا اگر چنین گزاره‌هایی بی­معنا بوده و فقط در سطح گزاره‌هایی برای بیان احساسات دینداران و مانند آن باشد، نمی‌توان با تکیه بر آنها به فهم دقیق و کاملتر آیات الهی دست یافت  ولی در صورت معنادار دانستن متون دینی می‌توان به این هدف رسید. این موضوع که عمدتاً درباره عهد قدیم وجدید مطرح بوده است؛ ت...

تکنیک تناص یا بینامتنیت امروزه از بارزترین ویژگی‌های ساختاری شعر معاصر به شمار می‌رود. این پدیده به فراخوانی متون غایب، سابق و یا همزمان با متن کنونی می‌پردازد، تا به نوعی وظیفه­ای معنایی، هنری، و یا اسلوبی را بر این متون بار نماید. در این میان قرآن به عنوان برنامه‌ای جامع و متنی مقدس به مهم ترین منبع الهام شعری شاعران معاصر عرب تبدیل گشته است. فدوی طوقان از جمله شاعران توانمند فلسطینی است که ا...

ارتباط متنی با متن­های دیگر از موضوع­هایی مهم است که ساختارگرایی و پساختارگرایی به آن می­پردازد. ژنت در ترامتنیّت به بررسی تأثیرات یک متنِ اساس به عنوان پیش­متن بر متن یا متن­های دیگر(بیش­متن) می­پردازد. نظریۀ ترامتنیّت بهره­گیری متون از یکدیگر را براساس پنج نوع رابطۀ بینامتنیّت، فرامتنیّت، پیرامتنیّت، سرمتنیّت و بیش­متنیّت می­داند. در این مقاله به بررسی تأثیر داستان­های قرآنی بر افسانه­های عاشقانه­ی ل...

چکیده بینامتنیت یکی از رویکرد‌های نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می‌دهد. شاعران و نویسندگان معاصر به این پدیده زبانی توجه نموده و از آن در آثار خود بهره برده اند. از جمله این نویسندگان، ثروت اباظه نویسنده معاصر مصری است که آثار متعددی در زمینه رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه و پژوهش ادبی و... از خود به جای گذاشته است که نمونه‌هایی از بینامتنیت قرآنی در آثار وی مشاهده می‌گر...

بهره‌گیری از ابزارها و دانش‌های جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایه‌های زیرین مفهومی در قصص قرآنی می‌انجامد. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصۀ همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مؤلفه‌های گفتمان‌مدار متن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص می‌کند. از این رهگذر، ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا‌س...

یکی از موضوعاتی که امروزه در عرصه ی بررسی و تحلیل متون ادبی بشر مطرح است بحث بینامتنی می باشد، یعنی این که هر متنی از متون ادبی وامدار میراث ادبی و فرهنگی عصرهای پیشین است و به دیگر عبارت متون حاضر به اشکال مختلف از متون غایب تأثیر می پذیرد. اشعار مظفرنواب شاعر شیعی و انقلابی معاصر عراق، نیز از این قاعده مستثنی نیست. مظفر نواب در بغداد به دنیا آمد، وی یکی از مهمترین شعرای شیعی و متعهد عرب است ...

جریان عرفان، جنبه شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه ای از مقابر دوران اسلامی است که معمولاً به وسیله مریدان در د...

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشار...

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشار...