روایات اسباب نزول، نقشی محوری در تفسیر و تبیین معارف قرآنی دارند. منتها در نقل این روایات، تحلیل و بررسی لازم در متن و سند انجام نشده است. با توجه به تأثیر مستقیم روایات اسباب نزول در فهم و تفسیر قرآن، نقد و بررسی این روایات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. این پژوهش به تحلیل روایات اسباب نزول هفت آیۀ کلیدی از سورۀ بقره می پردازد. در آن، پس از ذکر آیات دارای سبب نزول و نقل روایات مربوط به آن به بررسی...

یکی از انواع علوم قرآنی، تعیین مبهمات آن است. منظور از مبهمات قرآن‏، افراد، مکانها، زمانها، اقوام و اشیایی است که در آیات قرآن به شکل مبهم از آنها سخن به میان آمده است و مصداق آنها به روشنی معیّن نیست. همچنین برخی جزئیات قصص قرآن و امور غیبی مانند حقیقت فرشتگان، ابلیس، جن و بهشت نیز از جمله مبهمات محسوب می شود. برخی مفسران برای تبیین آنها، به آنچه از متن قرآن فهمیده می شود، اکتفا می کنند، گروهی ...

در تفسیر برخی آیات، معنای آیه از ساخت زبانی و بافتی آن استخراج نمی‌شود، بلکه از معارف برون از متن دینی طلب می‌شود؛ لذا روایات و اخبار سبب نزول، از منابع خارجی مهم و جهت‌دهندهٔ کار مفسر در تعیین مراد خداوند است. در تفاسیر امروزی، از جمله المنار و الفرقان، نقش روایات سبب نزول کمتر شده است. این پژوهش با روش توصیفی‌‌تحلیلی، جایگاه و کارکرد روایات سبب نزول را در این دو تفسیر، به شکل...

Sheikh Nasir al-Din Albāni, is one of the most influential and prolific Sunni authors and a student of Hadith and a follower of the sect of Salafiah, who offered a new approach to textual criticism. He follows certain principles in editing and evaluating hadith and textual criticism. Albāni in the study of each hadith first looks for the text of hadith in reliable books and once he trust the ...

در جوامع روایی و کتب تفسیری و اسباب نزول، برای بسیاری از آیات و سوره‌ها، سبب نزول گزارش شده است. اما از آن‌جا که تمام روایات اسباب به صحت نپیوسته است، محققان را بر آن داشته تا به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گمارند. 12 سوره اولِ جزء 30 قرآن آکنده از روایات اسباب نزول می‌باشد که تاکنون تحقیقی بایسته و شایسته در زمینه ارزیابی سند و محتوای آنها انجام نشده است. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی تم...

هدف پژوهش حاضر بررسی روایات جابر بن عبد الله انصاری در تفاسیر روایی شیعه می باشد. از این رو جهت دستیابی به روایات مورد نظر به تفاسیر روایی شیعه نظیر تفسیر عیّاشی، تفسیر قمی، تفسیر فرات کوفی، البرهان، و نور الثقلین مراجعه شده است. و پس از بیان مأخذ اصلی روایت، احوال راویان آنها در کتب رجال جستجو و اعتبارشان از لحاظ سند بیان شده است. همچنین متن روایت از جهت ارتباط آن با آیه، دلالت حدیث...

نقد متن حدیث به عنوان چهارمین محور مباحث مربوط به حدیث، کمتر مورد توجه بوده است. از راه نقد متن می‏توانیم برخی علل و اسباب اختلاف و تعارض احادیث را پیدا کنیم. نخست باید از نقش جوامع اولی و ثانوی در بروز مشکلات متن حدیث سخن گفت. تقطیع، پذیرش حجیت تعبّدی خبر و تبویب روایات از منظر فتوا، سه نکته مشکل‏برانگیز در کار مؤلفان این کتاب‏هاست. از دیگر عوامل بروز اختلالات متنی، فقدان میراث مکتوب در دوره‏ها...

در جوامع روایی و تفسیری، 10 روایت درباره مواجهه حضرت یوسف(ع) با پدر وجود دارد که در آنها از بی‌احترامی حضرت یوسف(ع) به پدر، سخن به میان آمده است. پنج روایت در منابع امامیه و پنج روایت در منابع اهل‌‌سنت نقل شده‌اند. روایات امامیه با اهل‌‌سنت تفاوت ماهوی دارند، هرچند یکی از روایات اهل‌‌سنت مشابه روایات شیعه است، اما همگی حکایت از این دارند که حضرت یوسف(ع) به پدرش احترام نکرد. در این نوشتار، اسناد...

جایگاه حدیث در تفسیر تسنیم که از تفاسیر جامع و روشمند، با رویکردی همه سویه به قرآن کریم است، مشخص شود. مفسر، ارائ? تفسیر قرآن به قرآن را وجه? همت خود قرار داده اند، با این حال، روایات در این تفسیر به شکلِ وسیعی به کار گرفته شده است. به نظر می رسد، حدیث در تفسیر تسنیم، تنها به مبحث «بحث روایی»، خلاصه نمی شود، بلکه در تمام مباحث، هر جا که ضرورت آوردن مویدی از روایات باشد، مفسر، آن را به عنوان شاهد...

نظریة انسجام هالیدی، برای تعیین عوامل انسجام و میزان و درجة انسجام یک متن، از روی روابط معنایی بین جملات و بخش‌های مختلف خود آن متن به کار می‌رود؛ امّا یکی از کارکردهایی را که می‌توان برای این نظریه در نظر گرفت، تحلیل روابط انسجامی بین متون مختلف است. در واقع، مسئلة اصلی این پژوهش آن است که چگونه می‌توان همان‌گونه که برای تعیین انسجام یک متن، عوامل انسجامی بین جملات آن متن مورد بررسی قرار می...