این پژوهش نقدی است بر کتاب الرّساله الحاتمیّه نوشته محمّد بن حسن حاتمی (388 هـ) که صد مضمون از اشعار متنبّی را متأثّر از حکمت یونان دانسته است. این­ جستار کوشیده­ است این حکمت­ها را از دیدگاه­های مختلف مورد بررسی قـرار دهد و نشان دهـد علاوه بر اینکه منبعی بـرای این حکمت­های یونانی وجود ندارد، این مضامین قبل از آن­که یونانی باشند اسلامی هستند و بسیاری از آن­ها در فرهنگ ایرانیان باستان وجود داشته است،...

ادبیات و فرهنگ کشورِ ما جایگاه ویژه ای را به اسطوره ها، اعم از اسطوره های کهن و نو، اختصاص داده است. علیرغم گستردگی اسطوره های ایرانی، ادبیات معاصر این سرزمین شاهد حضور چشمگیر اسطوره های بیگانه و نشأت گرفته از ادبیات خارجی، اعم از شرق و غرب بوده است. در این مقاله، پژوهندگان کوشیده اند تا با بهره گیری از نظرات پیر برونل که رویکرد نوینی را در عرصة نقد اسطوره شناختی ارائه کرده است، به اهمیت نقش و ج...

این رساله به بررسی زندگی، اندیشه و آثار دکترمحمد معین می¬پردازد. دکترمعین در چند زمینه آغازگر بود. او اولین کسی است که در رشته¬ی زبان و ادبیات فارسی دکتری گرفت. نخستین یادنامه به اهتمام او سامان یافت و منتشر شد. وی اولین فرهنگ فارسی را که مطابق با اصول جدید فرهنگ¬نویسی باشد، تألیف کرد. چهارکتابی که در موضوعات کوچک دستوری به روش تاریخی و تفصیلی نوشت نیز بی¬سابقه اند. دکترمعین آثار بسیاری تأل...

سمرقند از ابتدا با شهرهایی همچون بخارا، شیراز، بلخ، هرات، اصفهان، مرو، خجند و... همسری می کرد و از مراکز مهم سیاسی، علمی، ادبی، تاریخی و فرهنگی اقوام ایرانی نژاد به شمار می رفت. در این مقاله، ذیل پنج مورد به نقش سمرقند در رشد ادبیات فارسی تاجیکی پرداخته شده است: 1. شرکت بلاواسطه اهل سمرقند در آفرینش ادبیات فارسی تاجیکی، مثل ابولینبغی، ابوحفص، رودکی و دیگران؛ 2. آماده کردن زمینه های نظری و عملی ...

فیروزشاه نامه، قصه ای است با حال و هوای ایران باستان که از قرن نهم قمری باقی مانده است. بن مایۀ این قصه عشق است و این عشق حوادث حماسی داستان را ایجاد می کند. ویژگی های عیّاری و قصه های پریان نیز طرح قصه را گسترش می دهد. اغلب محققان سعی کرده اند این قصه ها را در چارچوب انواع ادبی ارسطویی ببینند و آنها را ذیل یکی از انواع ادبی قرار دهند. در این مقاله، قصۀ فیروزشاه نامه، نخست از دیدگاه انواع ادبی و...

مکتب ادبی رمانتی سیسم که خاستگاه اروپایی داشته و در قرن هجدهم و نوزدهم میلادی تحت تأثیر شرایط فکری، اجتماعی، فلسفی و ادبی شکل گرفت، محدود به مرزهای جغرافیایی اروپا نماند و در حوزه های تمدنی و فرهنگی دیگر نیز نسوخ پیدا کرد؛ از جمله در ایران پس از انقلاب مشروطه که دوران نوزایی فکر و فرهنگ ایرانی نام گرفته است، این مکتب بزرگ ادبی از طریق ترجم? آثار منثور و منظوم رمانتیک به فارسی وارد ذهن و زبان اد...

این پایان نامه شامل ترجمه و تحلیل ادبی موضوعی اشعار پانزده نفر از شاعران تازی گوی ایرانی است که از کتاب ارزشمند« دمیه القصر و عصره اهل العصر» تألیف ادیب نام آور ایرانی در سده پنجم هجری« ابوالحسن باخرزی» گرفته شده، و جنبه های ادبی- بلاغی و محتوایی آن مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش همچنین به ذکر موارد فراوانی در زمینه بلاغت و صرف و نحو پرداخته و استعدداد و مهارت ایرانیان را در آفرینش آثار ا...

درخت آسوری یک اثر منظوم به زبان پارتی است که به خط پهلوی تحریر شده است. این اثر به دلایلی چند از مهم ترین آثار ادبی ایران در دورۀ میانه محسوب می شود. گذشته از این که تحقیقات روش مند وزن شناختی ایرانی میانه با آن شروع شد، خود اثر نمودار انواع گوناگونی از تجربیات ادبی در دورۀ میانه است؛ تجربیاتی که در شعر فارسی به ویژه در قصاید سخنوران پارسی گوی پس از اسلام نیز دیگربار مجال ظهور یافت. در این گفتا...