«قضیه‌ی ذهنیه» یکی از اصطلاحاتی است که در منطق اسلامی معرفی شده و در فلسفه‌ی اسلامی به کار رفته است. در این مقاله، با پی‌گیری تحولات تاریخی این اصطلاح، نشان داده‌ایم که قضیه‌ی ذهنیه معانی بسیاری را در دوران‌های مختلف به خود گرفته و با قضیه‌های گوناگونی در منطق و فلسفه گره خورده است. این تنوع و دگرگونی در معانی سبب شده است که قضیه‌ی ذهنیه با ابهامات بسیاری چه در منطق قدیم و چه در فلسفه‌ی اسلامی ...

یکی از بحثهای منطق ارسطوئی تقسیم قضیه به معدوله و محصله ، و نیز تقسیم لفظ به معدول و محصل است. بحثی دیگر که از از ارسطو تا امروز مطرح است، گفتگو درباره ملکه و عدم است. نویسنده در این مقاله در صدد اثبات این مدعا است که در کتب منطقی – از ترجمه کتاب ارسطو گرفته تا کتب منطقی خیر – در هر سه مورد اشتباه رخ نموده است. بدین معنی که علاوه بر خلط اصطلاحات ارسطو با اصطلاحات رایج در کتابهای منطقی، مسلمانا...

در اصول فقه، به قضایایی که دایره عمل آنها، به زمان، مکان و مخاطبِ ‫خاص منحصر است و حکم آن جنبه عمومی ندارد، «قضیه خارجیه» اطلاق می‫شود و در مقابل آن، «قضیه حقیقیه» قرار دارد. این دو اصطلاح، توسط آخوند خراسانی از دانشِ منطق وارد مباحث اصول‫ فقه شد و پیش از آن، فقها اصطلاح «قضیةٌ فی واقعة» را استفاده می‫کردند که تفاوت‫هایی با قضیه خارجیه دارد.اختصاص یک روایت به موقعیت و شرایط خاص، از صدر اسلام وجود ...

نمونه ای از قضیه بسط دوجمله ای را که روش محاسبه و به توان رسانیدن مجموع دو مقدار را تا قوه هفتم نشان می دهد، در نوشته های زنجانی می توان به دست آورد. با اینکه قضیه فوق توسط کرجی کشف و مورد استفاده چندین ریاضیدان پس از او قرار گرفته است، تشریح آن توسط زنجانی نمایانگر آن است که قضیه دوجمله ای اهمیت بسزایی در ریاضیات قرون وسطی داشته است.

این مقاله به دو قضیه مربوط به دایره های مماس می پردازد که ابوسهل کوهی، ریاضی دان ایرانی سده 4ق آن ها را یافته است. این دو قضیه ملهم از کتاب مأخوذات منسوب به ارشمیدس است. اصل رساله کوهی برجای نمانده، اما این دو قضیه در تحریر خواجه نصیرالدین طوسی از مأخوذات نقل شده است، و بدین ترتیب به ترجمه لاتینی این اثر در 1659 در لندن و ترجمه لاتینی دیگری در 1661 در فلورانس و نیز یک ترجمه هلندی منقح در 1695 ر...

این مقاله به دو قضیه مربوط به دایره های مماس می پردازد که ابوسهل کوهی، ریاضی دان ایرانی سده 4ق آن ها را یافته است. این دو قضیه ملهم از کتاب مأخوذات منسوب به ارشمیدس است. اصل رساله کوهی برجای نمانده، اما این دو قضیه در تحریر خواجه نصیرالدین طوسی از مأخوذات نقل شده است، و بدین ترتیب به ترجمه لاتینی این اثر در 1659 در لندن و ترجمه لاتینی دیگری در 1661 در فلورانس و نیز یک ترجمه هلندی منقح در 1695 ر...

«قضیه حملیه» به لحاظ موضوع خود دارای تقسیماتی است.یکی از آنها تقسیم قضیه حملیه به اعتبار موضوع است. خروجی این تقسیم بندی، در متون مختلف منطقی، سه یا چهار یا پنج قسم است که به تقسیمات مثلثی و مربعی و مخمسی حملیه تعبیر شده است. ارسطوئیان تا قرن هفتم با افزودن قضیه شخصیه بر طبقه بندی که از ارسطو به جای مانده، تقسیم مثلثی را ارائه کرده اند. منطق نگاران مسلمان، از قرن هفتم با افزودن قضیه طبیعیه، تقس...

فیلسوفان مسلمان حمل اولی و شایع را به دو معنای متفاوت به کار برده‌اند: 1. به قید قضیه 2.به قید موضوع. حمل اولی و شایع به قید قضیه نخستین معنای این دو اصطلاح و به ترتیب، به معنای «اتحاد مفهومی» و «حمل مصداقی» است؛ اما حمل اولی و شایع به قید موضوع، معنایی است که بعدها اختراع شده و به ترتیب، به معنای «ارادة مفهومِ موضوع» و «ارادة مصادیق موضوع» است و در حقیقت، چیزی جز همان تفکیک معروف میان «قضیة طبی...

برای اثـبات قضیه معـروف تجزیه کهـن، حتی در جــبرهای باناخ، داشتـــــن همانی تـقـــریبی کراندار ازاهمیت ویژه ای برخوردار است. درتعمیم قضیه کهن به جبرهای توپولوژیکی، نه تنها وجود یک همانی تقریبی کراندار کماکـــان مورد نیاز است. بلکه برای اثـــــــبات قضیه، کرانداری قویــتری نیز اعمال شده است . دراین مقالـــه ضمن مطالعه یک مسئله باز معروف نسبتا قدیمی، در مورد همانی های تقریبی کرانداری یکنواخت، در ...

قضیه ای کلاسیک در نظریۀ گروه ها می گوید اگر G یک 2-گروه متناهی باشد که تنها یک عضو مرتبۀ 2 دارد، آن گاه  G دوری است یا با یک ٢-گروه کواترنیون تعمیم یافته یکریخت است. هدف این نوشته، ارائۀ برهانی جدید برای این قضیه است.