در تحلیل های زبانشناختی چنانچه واحدی زبانی از قوانین تدوین شده در چارچوب اطلاعات یا شم زبان گویشگر بومی تخطی کند، نشاندار تلقی می شود و این مساله ای است که معمولاً در خلق آثار ادبی بسیار اتفاق می افتد. بر اساس نظر لیچ (1969) موارد هشت گانه هنجارگریزی ( معنایی، واژگان، نحوی، زمانی، گویشی، نوشتاری و سبکی و آوایی) و موارد سه گانه توازن ( آوایی، واژگانی و نحوی) همگی منجر به خلق اثر ادبی می شوند. ه...

بررسی متون ادبی بر پایه نظریّات ساختارگرایان، از موضوعاتی است که در ادبیّات ایران پیشینه چندانی ندارد. یکی از این نظریّه¬ها، بحث برجسته¬سازی در شعر است که به دو صورت نمود پیدا می¬کند: یکی هنجارگریزی (قاعده¬کاهی) و دیگری قاعده¬¬افزایی؛ در واقع شاعر، با گریز از قواعد زبان معیار دست به هنجارگریزی می¬زند. بررسی متون ادبی بر پایه این نظریّه، سبب می¬شود که زیبایی¬های زبانی و ادبی آثار ادبی، بیش از پیش نم...

سبک به طور کلی به معنی نحوۀ بیان است. به عقیدۀ فرمالیست ها، وقتی اثر آفرین به دنبال ادبی کردن متن باشد، باید از یکسری قواعد و هنجارهایی که در زبان معیار و غیر ادبی وجود دارد، فراتر رود و با آشنایی زدایی و بیگانه سازی به اثر خود جلوۀ هنری ببخشد. آشنایی زدایی از دو طریق فراهنجاری و قاعده افزایی صورت می گیرد. «جفری لیچ» برای اولین بار فراهنجاری را به هشت بخش تقسیم کرد که شامل فراهنجاری واژگانی، آو...

چکیده هدف از نگارش این پژوهش بررسی فرایندهای مربوط به قواعد واجی و صورت واژگون هر کدام از آن-ها، در گونه های زبان های ایرانی بر اساس رویکرد «واج شناسی زایشی» است. بدین منظور «73» گونه ی زبانی به طور هدف مند انتخاب شده اند و سپس با استفاده از منابع تاریخی، صورت تاریخی داده های گردآوری شده، استخراج شده است. این فرایند نخستین بار توسط «تئو ونمان» (1972: 211) در مقاله-ای با عنوان «وارونگی قاعده» م...

پایان نامه ی حاضر به نقد و تحلیل بررسی فرایند برجسته سازی زبان در غزل های سعدی اختصاص دارد. در زبان شناسی، چنان چه واحد زبانی از قوانین تدوین شده در چارچوپ اطلاعات یا شمّ زبانی گویشور بومی تخطّی کند، نشاندار تلقی می شود و این مسئله ای است که معمولاً در آفرینش اثر ادبی بسیار اتفاق می افتد. بارزترین ویژگی اثر ادبی، برجسته سازی زبان است که به دو گونه می باشد: هنجارگریزی و قاعده افزایی. هنجارگریزی هشت...

در آواز ایرانی هنگام اجرای تحریرها و غلت ها، از واژگان و آواهایی استفاده می شود که کاملاً بیرون از دایره شعر هستند و ترنم نامیده می شوند. ترنم های آوایی آن دسته از ترنم ها هستند که با الفاظی بی معنا مانند «ها ها» و «هِ هِ» اجرا می شوند و مهم ترین ابزار اجرای تحریرها به شمار می آیند. هدفِ این مقاله شناسایی برخی از قانون مندی های حاکم بر ترنم های آوایی است که بر پایه ی 12 آوانگاری از اجراهای اساتید م...

جناس یکی از ابزارهای ایجاد موسیقی درکلام و از انواع قاعده افزایی است. جناس کارکردهای مختلفی دارد. اگر چه دو شرط «اتفاق لفظ» و «اختلاف معنی» در جناس پذیرفته شده است، با این همه گاه تفاوت‌هایی در تعاریف و مصادیق آن به چشم می‌خورد. بررسی تاریخی این تعاریف، اشکالاتی را که در برخی از کتب بدیعی معاصر وجود دارد، آشکار می‌کند. تکرارهای مخفّف، مرز میان سجع و جناس و نیز مصادیق اشتقاق مواردی است که در این ...

کاریکلماتوربه عنوان یکی از نمودهای شوخ طبعی عبارت است از جمله کوتاه، طنز آمیز و ادبی که در نهایت ایجاز به بیان مفهومی می پردازد.هدف از انجام این تحقیق معرفی ابزارهای زبانی مورد استفاده در کاریکلماتورها و تعیین میزان بسامد آنهاست.بدین منظور ابتدا مفاهیم اصلی و مورد نیاز مشخص و تعریف شده اند و سپس با استفاده از روش کتابخانه ای بدقت تبیین و بررسی شده و از طریق روش توصیفی- تحلیلی مورد تجلیل قرار گر...

غزل پست مدرن نامی جدید است که در دهه ی هشتاد با تلاش های همه جانبه ی مهدی موسوی به ادبیات فارسی معرفی گردید. بارزترین ویژگی این غزل که ظاهر ، محتوای اینگونه ادبی را خاص می سازد؛ زبان این شعر است. غزل پست مدرن به لحاظ هنجار گریزی و قاعده افزایی دچار نوعی زیاده روی شده است. تنوع واژگان غیر شعری در آن چشمگیر است .درهای غزل پست مدرن بر روی واژه های غیر فارسی و کلمات منسوخ و کهن گشوده است. برخی از...

نفثة المصدور، اثر شهاب الدین محمد زیدری نسوی از شاهکارهای نثر فنی و مصنوع و مزیّن فارسی است. با بررسی ساختار متن از منظر زبان، این گونه به نظر می رسد که کارکرد ادبی و عاطفی متن بسیار بیشتر از اطلاعات تاریخی آن نمود دارد. از منظر زبانی، اغلب، جهت گیری پیام یا به سوی گوینده است یا به سوی خود پیام، بنابراین مخاطب معمولاً با متنی ادبی مواجه است که زبان آن اغلب کارکردی عاطفی دارد؛ از همین رو است که مخ...