داستان های پسامدرن معمولاً با بحث هایی بازیگوشانه دربارۀ خود زبان و کنش داستان نویسی درصدد سلب اقتدار از «فراروایت» هستند. فراروایت نظامی دلالتی- معرفتی است که مدعی کشف معنای نهایی یا درک حقیقت است و می کوشد سلطۀ خود را بر ساختار دلالتی همۀ متون از جمله ادبیات بگستراند. ادبیات پسامدرن برای مقابله با این سلطه، هر گونه نظمی را که مایۀ قوام فراروایت هاست، در تمامی سطوحِ متن از جمله سطح دیداری به باز...

این مقاله به بررسی عناصر پسامدرن در فیلم کلوزآپ، ساختة عباس کیارستمی می‏پردازد. استفاده از تمهیدهایی چون بینامتنیت، فروپاشی روایت‏های اعظم، آشکارسازی تصنع، مرگ اقتدار م‍‍‍ؤلف، اتصال کوتاه، دور باطل و پیوند دوگانه، فیلم را به اثری پسامدرن تبدیل کرده است. نویسنده از نظریه­های منتقدانی چون کریستوآ، برایان مک­هیل، بری لوییس، پتریشیا و دیوید لاج استفاده کرده است. فیلم، نوعی سینما دربارة سینماست و در...

فراداستان یکی از رویکردهای مدرن داستان‌نویسی در ادبیات داستانی پسامدرن است که عموماً پیدایش آن را محصول قرن بیستم میلادی می‌دانند. در ایران نیز پژوهشگران دیرینه، پیدایش و نمود این تکنیک داستان‌نویسی را عمدتاً در آثار داستانی معاصر دهۀ 70 به بعد می‌دانند، اما نگارنده بر آن است که در مثنوی مولوی، شگردهای داستان‌نویسی فراداستان به­کار رفته است. پژوهش حاضر با بررسی مؤلفه‌ها و شگردهای اساسی فراداستان‌...

با توجه به گسترش اندیشه پسامدرن در تمامی ابعاد زندگی انسان غربی، نگرش‌های الهیاتی پسامدن نیز بروز یافته و اندیشمندان بسیاری را به طرح دیدگاه‌هایی متفاوت نسبت به این نگرش واداشته است. در این مقاله، پس از بررسی خاستگاه اصلی اندیشه پسامدرن در دیدگاه کسانی همچون نیچه، هایدگر و دریدا و کلیدهای اصلی فکر آنها، نگرش‌های مختلف و متنوع الهیات پسامدرن در چهار جریان عمده که متأثر از خاستگاه‌های متفاوت هستن...

از چند سال پیش به این سو که نخستین رمان های پسامدرن در کشور ما منتشر شدند، شناخت ویژگیهای رمان پسامدرن به یکی از مسائل مهم در مطالعات ادبی تبدیل شده است. به سبب کاربردهای متعددی که اصطلاح «پسامدرنیسم» در حوزه های گوناگونِ علوم انسانی پیدا کرده است، هیچ گونه اجماعی دربارة تعریف رمان پسامدرن موجود ندارد. مقالة حاضر، با تأکید بر ماهیتِ متکثّر بحثهای نظری که دربارة پسامدرنیسم از منظرهای گوناگون صورت گ...

یکی از مشهورترین مکتب­های روایت­شناسی که در بررسی متون ادبی بکار می­رود، ساختارگرایی است. این رویکرد در مقام روشی قاعده­مند سعی می کند با تقلیل متن به اجزاء سازنده در روساخت و ژرف­ساخت و گره زدن آن­ها به یکدیگر، به نقطه­­ای مرکزی در متون دست  یابد و از این طریق، ابهام روابی متون ادبی را بگشاید. رسالت و کارکرد ساختارگرایی حاکی از آن است که روش مذکور فقط برای تفهیم ابهام روایی متون مرکزگرا بسنده ...

مفهوم زیست­جهان از مفاهیم بنیادین در فلسفة معاصر، بویژه پدیدارشناسی هوسرل است. در چنین فضایی موضوعات فلسفة مدرن قوام می­یابد. موضوعاتی از قبیل سوژه، فضای میان­ذهنی، دیگری، آگاهی و.... از طرفی وجوه عمدة تمایز میان ادبیّات مدرن و ادبیّات پسامدرن، همین موضوعاتِ ذکرشده است. بنابراین توجّه به زیست­جهان و تفاوت سوژه­ای که در زیست­جهان حضور دارد با سوژه­ای که فارغ از این فضاست، مبنای مناسبی برای تحلیل سیر...

مفهوم غربت با اندیشه، احساس و رفتار آدمی درآمیخته‌ است و در بسیاری از حوزه‌های فکری چون فلسفه، عرفان، انسان‌شناسی، روان‌شناسی، ادبیات و مانند آن مجال بروز یافته ‌است. در تصوف و عرفان اسلامی نیز غربت، حضوری قابل اعتنا دارد و صاحب ابعاد معنایی و تفسیرهای گوناگون است. در این مقاله‌ پس از مقدمه‌ای کوتاه درباره‌ مفاهیم چندگانه‌ غربت (سنتی، مدرن و پسامدرن) و نگاهی کوتاه به مقوله‌ غربت در فلسفه، علوم ...

تأثیراتی که شعر پسامدرن ایران از مکاتب ادبی و فلسفی اواسط قرن بیستمِ غرب پذیرفته‌ نیازمند بررسی موشکافانه‌تر است. پژوهش حاضر، پسامدرنیسم را در شعر دهة هفتاد ایران و در راستای یکی از برجسته‌ترین جنبش‌های شعر پسامدرن آمریکا، «شعر زبان»، تحلیل می‌کند. هدف از این مقاله بررسی  دو مفهوم کلیدی در بوطیقای «شعر زبان» است که تأثیری انکارناپذیر بر شعرپردازی پسامدرن ایران داشته‌است:‌ »روایت» و «روزمره‌پرداز...

در این مقاله با مقایسه دو ویژگی به ظاهر متناقض در شخصیت های داستان پسامدرن، سعی در ریشه یابی این تناقض در وضعیت اجتماعی پسامدرن شده است. شخصیت های داستان پسامدرن، شخصیت هایی شورشی گری و طبق اصلاحات داستان نویسی «فضول» هستند. این شخصیت ها بر مقدرات خود و اثر، حاکم هستند و گاه مسیر داستان را برخلاف میل نویسنده رقم می زنند. این امر با ویژگی دیگر این شخصیت ها، یعنی بی هویتی و یا چند هویتی بودن آنان...