در این مقاله تلاش می‌شود که بنیان‌های معرفتی و فطری اخلاق با تکیه‌ بر آیات قرآن، به‌ویژه سوره‌ مبارکه‌ شمس روشن شود. برای فهم فطرت و اخلاق لازم است نفس را به‌عنوان موجودیتی باقی و ابدی بشناسیم. این پژوهش با هدف شناخت بنیان‌های اخلاق بر اساس فطرت‌شناسی و نفس‌شناسی طرح‌شده در سوره‌ مبارکه‌ شمس انجام ‌شده است. سوره‌ مبارکه‌ شمس تزکیه‌ نفس را به ‌عنوان مهم‌ترین رسالت بشر معرفی و با توجه به فطرت انس...

زمینه و هدف: نقش دین و راهکارهای آن، به عنوان یک عامل مؤثر بر سلامت روانی افراد بسیار حائز اهمیت است، نتایج مطالعات انجام شده بیانگر آن است که می توان در گرو اعتقادات و اعمال صالح و اخلاقی پسندیده، به یک آرامش روانی دست یافت. می توان گفت، ثمره این اعتقادات در انسان، اهدا ء زندگی شاداب و باطراوت است. این چنین فردی سعی می نماید در تمامی زمینه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، با توجه به توانا...

ازنظر آیت الله جوادی آملی، انسان متوجه کمال و جمیل مطلق است. این حالت بنی نوع انسان است که خدای تبارک و تعالی جبلی انسان را بر آن مفطور کرد. فطرت انسانی بر کمالات نورانی مخمور است که باارزش ترین سرمایه وجودی اوست و هیچ مخلوقی از آن بهره ندارد؛ ازاین رو، انسان همچون چشمه ای جوشان است که می تواند جوی هایی را سیراب کند. خدای سبحان براساس ارزش وجودی انسان به او امر فرمود که قعود و قیام خویش را متوج...

موضوع نگاری تفصیلی مباحث انسان شناسی در قرآن است.  همه مدخلهای مربوط به موضوع انسان شناسی تفسیر راهنما بدون مستند آیه و توضیحات در پانزده فصل اصلی زیر عناوین ماهیت و حقیقت انسان، خلقت انسان، طبیعت و فطرت انسانی، ابعاد وجودی انسان، ابعاد اجتماعی انسان، علم و آگاهی انسان، ویژگی ها و امتیازات انسان، فضایل انسانی، نیازها و گرایشهای انسان، سعادت و کمال انسان، حالات و صفات انسان، انسان و سنتهای الهی،...

علامه طباطبایی نظریه فطرت را براساس اصل هدایت عمومی بنا می‌نهد. وی در عین اعتقاد به نظریه سعادت و شقاوت ذاتی و ازلی انسان‌ها، آن را به‌گونه‌ای تقریر می‌کند که با نظریه فطرت خیرگرای انسان سازگار باشد. علامه در اندیشه‌های اجتماعی خود به‌وفور به فطرت استناد می‌کند. غریزه استخدام و نقش آن در زندگی اجتماعی انسان، تحلیل رابطه فطرت و آزادی، رابطه دفاع و جهاد با فطرت، پیوند میان اصل مالکیت و فطرت، تحل...

 طرح پرسشهاى متعددى در باب فهم قرآن است که پاسخ به آنها راهگشاى خیلى از مسایل در فهم و تفسیر قرآن مى‌باشد. نویسنده پرسشهایى را در چند محور مطرح کرده و به سیر تاریخى آن به صورت اجمال و پاسخهاى احتمالى که ممکن است داده شود یا داده شده است، اشاره کرده است. نخستین محور چگونگى زبان قرآن است. در این رابطه سه دیدگاه از سوى غربیان راجع به زبان دین بیان شده است: 1 - نظریه پوزیتیویست‌ها، 2 - نظریه تمثیلى...

فطرت یا به عبارت دقیق تر فطرت انسانی از جمله مباحثی است که در همه کتب آسمانی خصوصاً قرآن کریم وجود دارد که توجه و شناخت آن نه تنها به خودشناسی که نهایتاً به خداشناسی منجر می شود. وجود فطرت خدادادی و غیر اکتسابی، باعث ایجاد معرفت و گرایش خاصی نسبت به خداوند متعال در وجود انسان می گردد. دانشمندان اسلامی با الهام از قرآن و حدیث «نظریه فطرت » را در کتب تفسیر و کلام و اخلاق مورد توجه قرار داده و به آ...

مفهوم «فطرت» از مفاهیمی است که در زبان فلاسفه اسلامی و غربی بیان شده است. در منابع اسلامی نیز در خصوص رابطه انسان با دین در آیات قرآن و روایات نیز آمده است. پیرو کاربرد اخیر، نظریه فطرت در اندیشه متاخرین از جمله مطهری به نحوی مطرح و پرداخته شده که در اندیشه فلسفی مسبوق به سابقه نیست. در فلسفه غرب در قالب اندیشه «ادراکات فطری» بیان شده است. هر چند در اندیشه فلاسفه اسلامی از جمله ابن‌سینا مکرر «ف...

زیبایی به عنوان یکی از گرایش ها و ادراکات فطری انسان مطرح است و به سبب همراهی هنر با زیبایی، هنر نیز به عنوان علمی مستقل، به فطرت وابسته خواهد بود. این وابستگی از آنجا بیشتر اهمیت می یابد که با نظاره آثار هنری مدرن، شاهد تغییر نگرش هنرمندانش نسبت به زیبایی هستیم. قرآن کریم تمام انسان ها رادارای فطرتی ثابت معرفی می کند و این همان فطرت توحیدی است که برای آن نیز ویژگی هایی در قرآن و روایات ذکر می ...

گرچه موضوع فطرت به لحاظ ورود آن در آیات قرآن در آثار تفسیری مورد توجه قرار گرفته، هیچگاه نزد متقدمین مسلمان به صورت یک نظریة منسجم در باب انسان شناسی و یا معرفت شناسی سامان نیافته است . در روزگار ما برخی الهیدانان جهد بلیغی کردند تا از آن، نظریه ای معقول پرداخته و در باب انسان شناسی دینی، اخلاق، منشأ دینداری و توجیه خداپرستی از آن سود برند . فطرت بر اساس برخی اصول حکمت متعالیه امری بالقوه است ک...