مسجد به عنوان یک مکان مقدس که به صورت روزانه در آنجا به عبادت پرداخته می‌شود. نمودی از فضایی مقدس و معنوی است. همواره معماران در طول تاریخ از صدر اسلام تاکنون به انواع روش‌ها سعی نموده‌اند تا این مفهوم، یعنی تقدس را به روش‌های گوناگون به مخاطب خویش که همانا نمازگزاران می‌باشند القا نمایند. در اینجا برای بیان بعضی ابعاد معماری که نشان‌دهنده ابعاد گوناگون معنوی و مقدس می‌باشند، تا آنجا که ممکن اس...

منظره پردازی و گرایش به طبیعت در مینیاتور شاخه ای از هنر طبیعت گرای ایران باستان است که ریشه در باورها و آیین های نیاکان ما دارد. آنچه فضای مینیاتور را با خیال و رویا و به عقیده جمعی از اندیشمندان به عالم مثال و عالم تجرید پیوند می زند، شیوه قرار گیری عناصر واقعی و طبیعی است که در زمان و مکانی واقعی نمی گنجد و به گونه ای غیر متعارف، رویایی و نمادین در کنار هم قرار گرفته اند. این مقاله با استناد...

در این مقاله تجلیات قدسی خورشید به عنوان نماد ذات اعظم در سه شاهکار بزرگ منظوم ادب فارسی‘ شاهنامه فردوسی ‘ کلیات خمسه نظامی ومنطق الطیر عطار مورد بررسی قرار گرفته و گونه های مختلف قداست خورشید با اساطیر ایران‘چین‘هند‘مصر‘یونان‘و... نیز برخی از ادیان پیش از اسلام مطابقت داده شده است. موارد مورد نظر در این مقاله عبارتنداز: بررسی خورشید به عنوان نمادی از ذات خداوند‘فرهمندبودن خورشید‘تشابه ساختاری...

تصور غالب درباره روشنفکری در ایران ، آن را پدیداری وارداتی و  برآمده از خلاء توصیف می نماید.این تصور، مانع توجه به شرایط امکان درونی تفکر روشنفکری می گردد؛مدعای اصلی نویسندگان مقاله این است که هویت روشنفکری تنها با توجه به تجربه فکری ایران پیشاروشنفکری (عالم قد...

در اندیشۀ موسوم به سنت گرا-بر مدار قرائتی که دکتر نصر ارائه کرده است- تفکیک میان سه نوع هنر ضروری است. بر اساس این نگاه: الف) هنر مقدّس دارای منشأ وحیانی بوده و از جانب خداوند و به واسطه فرشتگان، قدیسان و پیشوایان مذهبیِ شناخته شده بر انسان نازل شده تا نشانه ای بر امر قدسی، که همان ملکوت الهی است، باشد. ب) در هنر سنتّی، نشانه هایی از مضامین، تعالیم و روح امر قدسی وجود دارد؛ اما این هنر مستقیما از ...

معماری از جنس «حکمت» است. معماری خالق مکان قدسی در طول هزاره‌ها بوده و معمار سعی بر آن داشته به وسیله آن نوعی تجلی حقیقت را بر روی کرة خاکی بنا نهد. امر قدسی حکایت از تجلی عوالم برتر در ساحت‌های نفسانی و مادی هستی است. منبع الهام امر قدسی، عالم حقیقت است که فوق ساحت روانی یا عالم نفس قرار دارد. از آنجا که معماری قدسی از ساحت معنا به وجود می‌آید؛ هنری معنوی است. چندی است که پژوهش در باب هنر معنو...

در این مقاله درخت به عنوان نماد انسان و آرزوهای انسانی مورد تحقیق و بررسی قرارگرفته است. وگونه های مختلف قداست درخت با برخی از اساطیر و ادیان ملل، مانند اساطیر ایران، هند، یونان، ژاپن... و نیز برخی از ادیان مطابقت داده شده است و این موارد در بعضی از متون ادب فارسی هم چون شاهنامهء فردوسی، کلیات خمسا نظامی و منطق الطیر عطار مورد بررسی قرارگرفته و نمایانده شده است که درخت در میان سمبل های ادبی ما ...

در مقاله حاضر، بخشی از کتب عرفانی تحت عنوان «سبب نظم کتاب»  بررسی شده است. بررسی همسانی و همگونی این بخش ها به دقت و توجه فراوان نیاز دارد؛ چنان که در این پژوهش نیز یکسانی آنها در مصباح الارواح  تألیف شمس الدین محمد بردسیری  و دیگر آثار عرفانی به چشم  می خورد. این بخش از آثار معمولاً با صبحی مبارک، شبی نورانی یا سحری فرخنده آغاز می شود که نماد لحظه تفکر و مراقبه است. مشخصه های این لحظه مبارک، نو...

امر مقدس در متون مقدسه هندوان به¬عنوان اسناد مهم دینی و تاریخی، نمودهای برجسته و متنوعی دارد. ریگ¬ودا یکی از متون شروتی است که در آن تجلیات امر قدسی ایزدان و غیرایزدان ذکر شده است. به نظر می¬رسد منشأ قداست¬بخشی به امور در ریگ¬ودا، هیبت و حس خشیّت است که خود در اثر مواجهه مستقیم با پدیده¬های طبیعی شگرف و تامّل درباره آنها و به حکم سودمندی یا زیان¬بخشی است. خدایان مورد خطاب سرودهای ریگ¬ودا، صور فرد...