از فقر موجودات ممکن، در هر دو حوزه ی فلسفه و عرفان، سخن بسیار است. در میان مکاتب فلسفی، حکمت متعالیه قرابت بیشتری با عرفان اسلامی دارد و فقری که در این دو حوزه تعریف و تبیین می شود بسیار به یک دیگر نزدیک اند. در حکمت متعالیه، بر پیشانی موجودات ممکن داغ فقر و هلاکت ذاتی خورده است، به گونه ای که عین ربط به علت خویش اند و از خود هیچ ندارند، بلکه به تعبیر دقیق تر، خودی ندارند. در عرفان نیز جز الف ق...

سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که حکمت متعالیه قوامیافته توسط ملاصدرا، با دستاوردهایی در هستی شناسی مانند اصالت وجود، حرکت جوهری، هدفدار بودن هستی، و دستاوردهایی در انسانشناسی همانند ذومراتب بودن انسان، جسمانیهالحدوث و روحانیهالبقا بودن، آیا با تفسیری که از عالم و آدم به دست میدهد؛ می تواند معرّف اخلاق و سیاستی خاص و رابطه میان این دو باشد؟ با روشی تحلیلی - استنتاجی از آثار موجود در حکمت متعالیه...

در تمام سال های پس از انقلاب اسلامی، اسلامی سازی علوم انسانی و از جمله علوم امنیتی، یکی از دغدغه ها بوده است. حکمت متعالیه از ظرفیت خوبی برای ورود به عرصه علوم انسانی و امنیتی برخوردار می باشد. علوم و مطالعات امنیتی در سال های اخیر در کشور ما از رونق خوبی بهره مند شده است، اما تلاش قابل توجهی برای تبیین مباحث امنیتی، با تکیه بر مبانی فلسفه اسلامی، به ویژه حکمت متعالیه، صورت نگرفته است. هدف مکتو...

چکیده حکمت متعالیه‌ی صدر المتألهین همچنان مخالفانی دارد که آن را مکتبی التقاطی می‌دانند که آموزه‌های هستی‌شناختی را بدون تحفظ بر روش فلسفی، از حوزه‌های گوناگون معرفتی (فلسفه‌ی مشاء، فلسفه‌ی اشراق، عرفان، کلام و متون اسلامی) برگرفته و در ساختاری نامنسجم گردآورده است. این مقاله می‌کوشد با تکیه بر اظهارات صدر المتألهین، با روشی وصفی ـ تحلیلی، ویژگی‌های منحصربه‌فرد روش‌شناختی حکمت متعالیه را که وج...

معرفت نفس، گام آغازین برای رسیدن به شناختی دقیق از اجتماع و در نهایت، خداوند است. از آن جا که حکمت متعالیه، منظومه ای دقیق و سامانه فکری سنجیده ای می باشد، طبعاً نوع نگرش صدرا به انسان و ویژگی های آن، متأثر از زیرساخت ­های فلسفی وی است. در این نوشتار که به انسان شناسی در فلسفه سیاسی متعالیه می پردازد، سعی شده تا ضمن تبیین مفاهیم، به این دغدغه اساسی پاسخ داده شود که براساس مبانی نظری انسان شناسی ...

این مقاله درصدد مقایسه دو تن از فیلسوفان بزرگ فلسفه اسلامی و فلسفه مدرن غربی، ملاصدرا و مارتین هایدگر با هدف یافتن برخی عناصر احیاناً مشترک در فلسفه سیاسی آن دو است. نگاه مشترک ملاصدرا و هایدگر به مسأله وجود انسان، آنان را به نحو غریبی به یکدیگر نزدیک می­کند. هر دو فیلسوف (هریک با بیان خاص خویش) نقش عمل را در تحقق وجود انسان تأکید نموده و بر این عقیده­اند که انسان در زندگی­اش دائماً در حال کنش و ...

محور اصلی مقاله حاضر تشریح مؤلفه ها و ویژگی های مکتب امنیتی متعالیه و توضیح مبانی نظری آن است. مکتب امنیت متعالیه، به مثابه یک نظریه اسلامی امنیت مدنظر می باشد. این مقاله با رویکرد نظریه پردازی و روش استنباطی - استنادی، پاسخ پرسش را بررسی و ارائه می کند. مبنای مفهومی و نظری مباحث « نظریه امنیت اسلامی چیست » مقاله، نظریه دو فطرت است. بر این اساس، ویژگی های نظریه امنیت متعالیه در محورهای مفهوم ام...

هدف مقاله‌‌ی حاضر، یافتن ویژگی‌‌‌‌‌های زبان‌‌‌‌‌شناختی حکمت متعالیه است که آن را از دیگر اقسام حکمت اسلامی جدا می‌‌‌‌‌کند. مدعای نگارنده آن است که ویژگی‌‌‌‌‌های زبان‌‌‌‌‌شناختی، بهتر از دیگر معیارها - مانند نوع مسایل یا منابع - می‌‌‌‌‌تواند ویژگی‌‌‌‌‌های خاص حکمت متعالیه را نشان دهد. برای بررسی این ادعا از روش‌‌‌‌‌شناسی اسنادی استفاده شده است. حاصل این پژوهش، شناساندن ویژگی‌‌‌‌‌های زبان‌‌‌‌‌شنا...

با توجه به رونق گفت وگوهای علمی حول الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مقاله ی حاضر بر آن است تا با توجه به دستگاه حکمت متعالیه و با تأکید بر اندیشه و آثار صدرالمتألهین شیرازی، مبانی این الگو را در چارچوب دستگاه فلسف هی صدرایی بررسی نماید. از این رو پرسش اصلی مقاله ی حاضر این است که الگوی حکمت متعالیه مستنبط از آثار صدرالمتألهین برای توسعه و پیشرفت چیست؟ این مقاله ضمن تبیین مبانی شش گانه، مطرح « توسعه...