در تئوری­های متنوعی که در حوزه فرااخلاق مطرح است، اصول اخلاقی در یکی از دو راهیِ جهان­شمولی یا جهان­ناشمولی قرار می­گیرد. اما نگارنده در این جستار تلاش کرده تا راه سومی باز کند؛ راه سومی که در آن، اخلاق به مثابه سلولی زنده تلقی شده مشتمل بر هسته و سیتوپلاسمی که بحسب حضورشان در بافت (=دین) و سیستم خاص (=زیست بوم و زیست نوع انسانی)، ظهور مصداقی متفاوتی پیدا می­کند؛ البته این سلول اخلاقی در همه باف...

مطابق آرمان علم غیرارزش‌بار در ارزیابیِ معرفتیِ نظریه‌های علمی تنها ارزش‌های معرفتی می‌توانند نقش مشروع داشته باشند. در این مقاله نشان خواهیم داد که این آموزه بر تصویری از علم و رابطۀ آن با ارزش‌ها مبتنی است که تعهدات فراهنجاری معینی در پی دارد و توجه به این تعهدات مهم است. برای این منظور نخست چارچوب کلی نظریۀ فراهنجاری را به‌اختصار معرفی می‌کنیم و سپس به بیان پیش‌فرض‌هایی می‌پردازیم که در پس آرم...

توجه به مبانی اخلاق برای دست‌یابی و شناخت دستورالعمل‌های معین رفتار انسانی، یکی از ضروریات حوزه نظری اخلاق است. مبانی معرفت‌شناسی از جمله مبانی مطرح در حوزه فرااخلاق است که به تعیین ملاک‌های کلی در شناخت احکام و گزاره‌های اخلاقی پرداخته، منابع و راه‌های معرفتی را می‌کاود و ارزش‌گذاری می‌کند. این مقاله در صدد است با تکیه بر اندیشه‌های کلامی سید مرتضی، مبانی معرفت‌شناسی اخلاق را شناخته، میزان...

معیارهای مختلفی برای تمایز طبیعی و ناطبیعی در فرا اخلاق ارائه شده است. شیفر- لَندَئو ابتدا ادعا می‌کند که ویژگی‌های طبیعی آن دسته از ویژگی‌ها هستند که در رشته‌های علمی بکار می‌روند‌‌‌، ولی این تعریف‌‌‌‌‌‌، اولاً جامع نیست‌‌‌ و ثانیاً، دارای ابهام است. بر اساس معیار دوم وی‌‌‌‌‌‌، باید دو فهرست تهیه شود. نخستین فهرست شامل واژه‌هایی است که اکثر افراد‌‌‌‌‌‌، آن‌ها را طبیعی می‌دانند. واژه‌هایی که در فهر...

مسائل اخلاقی در سه حوزة: فرااخلاق، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی مورد بحث و بررسی قرار می­گیرد. فایده­گرایی یکی از دیدگاه­های مهم در حوزة اخلاق هنجاری است. جی. جی. سی. اسمارت یکی از برجسته­ترین فایده­گرایان عمل­محور بوده و اندیشه­ی وی تا حدّ زیادی متأثر از آراء سیجویک است. اسمارت بیشتر کوشیده است که به دو اشکال رایج علیه فایده­گرایی یعنی تعارض فایده­گرایی با شهودهای اخلاقی، و همچنین مشکل محاسبه­ی...

در دهه‌های اخیر، کتاب‌های مقدماتی زیادی در‌زمینة فلسفة اخلاق و اخلاقیات به زبان انگلیسی و دیگر زبان‌ها نوشته شده است. این کتاب‌ها به آشنایی دانشجویان با موضوعات اخلاقی کمک می‌کنند، اما اکثر آن‌ها جامع نیستند و فقط بر برخی موضوعات، خصوصاً اخلاق هنجاری و گاه بر برخی مباحث اخلاق کاربردی، تمرکز کرده‌اند. کمبود کتاب درسی مناسب در حوزة فلسفة اخلاق و اخلاقیات در زبان فارسی بیش‌تر مشهود است و هیچ کتاب د...

مسائل اخلاقی در سه حوزه: فرااخلاق، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی مورد بحث و بررسی قرار می­گیرد. فایده­گرایی یکی از دیدگاه­های مهم در حوزه اخلاق هنجاری است. جی. جی. سی. اسمارت یکی از برجسته­ترین فایده­گرایان عمل­محور بوده و اندیشه­ی وی تا حدّ زیادی متأثر از آراء سیجویک است. اسمارت بیشتر کوشیده است که به دو اشکال رایج علیه فایده­گرایی یعنی تعارض فایده­گرایی با شهودهای اخلاقی، و همچنین مشکل محاسبه­ی...

آیا میان اخلاق و اقتصاد ارتباطی وجود دارد؟ اگر ارتباط وجود دارد، این ارتباط چگونه ترسیم می‌شود؟ بهترین روش برای پاسخ به این پرسش‌ها، دستیابی به منطقی است که بتوان بر مبنای آن، ارتباط مزبور را بررسی کرد. فرضیه مقاله این است که رابطه نظام‌مندی از منظر معرفت‌ اقتصادی بین اخلاق و اقتصاد وجود دارد. در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر رابطه بین هست‌ها و بایدها، منطق مزبور استخراج گردد....

در تاریخ اخلاق‌پژوهی، تاکنون شاخه‌ای مستقل با عنوان «فلسفه اخلاقی» وجود نداشته است. از نظر این نوشتار هم امکان و هم مطلوبیت چنین شاخه‌ای در کنار دیگر شاخه‌های مربوط به اخلاق، وجود دارد. تاکنون بیشتر توجه پژوهشگران حوزه اخلاق (در علم اخلاق، فلسفه اخلاق، تاریخ اخلاق و...) بر این بوده است که به‌نحو فلسفی، تاریخی و... «در اخلاق» بنگرند. در عرصه «فلسفه اخلاقی» تأکید بر این است که به شیوه فلسفی، «با ...

چکیده یکی از مفاهیم مورد بحث در فرااخلاق که در سیاق‌های اخلاقی بسیار به کار می‌رود و نقش مهمی در صدور داوری اخلاقی دارد، مفهوم الزام یا وظیفه است که از مفاهیم هنجاری محسوب می‌شود. از فیلسوفانی که به این مفهوم پرداخت و آن را غیر قابل تقلیل و متمایز از مفاهیم ارزشی می‌دانست، ویلیام دیوید راس است. او بسیاری از مباحث اخلاقی خود را تحت تأثیر اندیشه‌های پریچارد بیان داشت؛ از این جهت تبیین دقیق ...