یکی از شیوه­های تشخیص سبک و تمایز مکتب­ها، بررسی صور خیال است. در این میان، تشبیه یکی از عناصر اصلی صور خیال در ادبیات هر ملتی است که بسیاری از صورت­های دیگر از آن مایه می­گیرند. از میان صور خیال که مهم‌ترین وجه تمایز سخن ادبی از غیر آن است، تشبیه جایگاه خاصی دارد. این عنصر ادبی در سیر تطور ادبیات فارسی، کارکرد خود را پیوسته حفظ کرده است. در شعر معاصر، هوشنگ ابتهاج یکی از شاعران برجستۀ معاصر به...

شعر، زبان دل و زاییده ی احساسات آدمی است و شاعر کسی است که این احساسات و عواطف را با زبانی مخیّل و موزون در ساختاری مطلوب بیان می کند. محمدعلی بهمنی یکی از بزرگترین غزل سرایان معاصر است که با سرودن غزل های نیمه سنتی گامی مهم در طول حرکت شعر معاصر برداشت و بر غزل سرایان جوان تأثیر عمیقی به جا گذاشت. این پژوهش به بررسی پنج عنصر شعری در آثار محمدعلی بهمنی شاعر غزل سرای معاصر پرداخته است و شامل 6 ف...

غزل نئوکلاسیک ـ که با ظهور شعر نو، در شعر کلاسیک ایران ایجاد شد ـ یکی از جریان­های شعری معاصر محسوب می­شود که تا امروز همچنان پویا و مورد توجّه است. هدف سرایندگان پیشگام آن، همگام ساختن قالب سنّتی غزل با اقتضائات روز بود. این جریان شعری از امکاناتی که شعر نو به شعر فارسی، در سطوح بیان، زبان و عناصر ادبی افزوده، بهره برده و خود نیز ابعادی نوین در غزل ایجاد کرده است؛ از آن جمله می­توان به تلفیق ادب...

منوچهر نیستانی (1360-1315) از شاعران دهه ی چهل است وی علاوه بر سرودن شعرهای نیمایی، یکی از مبتکرترین شاعران نئوکلاسیک معرفی شده است. مجموعه ی اشعار وی عبارتند از: «جوانه»، «خراب»، «گل اومد بهار اومد»، «دیروز خط فاصله»، «مادر من» و «دو با مانع»؛ در این آثار شاعر به مضامین عاشقانه و رمانتیک، اجتماعی و سیاسی، ادبیات کودکان و ادبیات کارگری پرداخته است، درون مایه ی اغلب آثار وی غم و اندوه، یأس، بدبی...

شعر امروز ایران در حال طی کردن مرحله گذر و به عبارت دیگر در حال دگردیسی است. اگر شعر امروز را تداوم زاینده و پوینده شعر کهن بدانیم، این شعر حتی در سرکش­ترین حالات هم دنباله روی شعر سنتی و کهن است. اما تحولات صنعتی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... خواه ناخواه تأثیر­گذار است. ادبیات به عنوان کاربردی­ترین هنر متأثر از این تحولات است و بی­شک شاعر انقلاب در هر یک از زمینه­های شعری با نو شدن و نوآفریدن ...

سیف فرغانی از جمله شاعرانی است که در کتاب های تذکره از وی نشانی نیست. خوانندگان با مطالعه ی شعر او به والایی مقامش در قصیده و غزل پی می برند. او در غزل هایش بارها، مستقیم و غیرمستقیم به پیروی خود از سبک و شیوه ی سخن سعدی اشاره کرده است. این پژوهش بر آن است تا موسیقی بیرونی (عروض) غزل های سیف فرغانی را بررسی کند، در بیش تر موارد با موسیقی بیرونی غزل های سعدی نیز مورد بررسی، مقایسه و نقد و تحلیل ...

نام شهریار، این "تب کرده­ی عشق"[1] با غزل سنتی در شعر فارسی پیوند خورده است. او سنت­گرایی بود که روی به سوی نوگرایی داشت، و از سوی دیگر، غالب نوگرایان، وی را در غزل سنتی در شعر معاصر، سرآمد می­شمرند. عشق و شوریدگی، جان‌مایه‌ی اصلی غزل‌های اوست. در ابتدای جوانی، عشقی زمینی خرمن وجود او را به آتش کشید، اما ناکامی در این دل‌باختگی، وی را به سوی عشقی عرفانی و آسمانی سوق داد. غزل­های او وصف حال این ...

حسین منزوی از جمله بزرگ‌ترین غزل‌سرایان معاصر است که ضمن وفاداری به ساختار سنتی غزل، در زبان و دایرة واژگان نوآوری‌های دل‌نشینی را در غزلیات خود آورده است. شعر او بیش‌تر حول مضامین عاشقانه می‌چرخد، با این حال از روی‌کردهای اجتماعی تهی نیست. او بیشتر غزل‌سرا بود، هرچند گاهی شعر سپید هم می‌سرود. سیمای معشوق در غزل­های او تغییر و تحول شگرفی به خود دیده که ناشی از نوع نگرش عاشق ـ شاعر به وی است. وی...

وزن از عناصر اصلی شعر است. در ادبیات فارسی به علّت ماهیت ویژه‌ای که این عنصر دارد، با وجود سال‌ها تلاش‌شاعران نوپرداز و شعر سپیدسرا، هنوز به عنوان شاخص اصلی شعر قلمداد می‌شود. در میان قالب‌های سنتی، غزل به‌ عنوان‌ قالبی ثابت در هزارسال ادبیات فارسی، باتوجه به شکل ظاهری‌اش پیوندی تنگاتنگ با وزن وعروض دارد. این پیوند وقتی اهمیت بیش‌تر می‌یابد که فرض کنیم، جدا از ظاهر ثابت و محدود عروضی غزل در ادبی...

از قرن هفتم و هشتم (ه.ق) که دوران طلائی غزل فارسی است، شاعری را نمی توان یافت که در سرودن غزل تحت تأثیر آن دوره نبوده باشد. غزل در دوره ی معاصر نیزکم وبیش متأثر از همان دوره است. بررسی غزل های امیر هوشنگ ابتهاج (هـ ا. سایه) که از غزل سرایان بنام روزگار ماست از جهت تأثیرپذیری از حافظ موضوع این مقاله است. این بررسی از چند جنبه صورت گرفته است: ا- تأثیر ترکیبات و عبارات حافظ در غزل سایه 2- تأثیر مض...