قواعد روش شناختی حاکم بر پارادایم های علم و اهمیت ورود ارزش ها و اخلاقیات در آنها از موضوعات مورد بحث مسئولیت اجتماعی علم به شمار می رود. مسئولیت اجتماعی علم عبارت است از مبانی روش شناختی و ارزش شناختی هر حوزه از علم که تعهد نسبت به این مبانی به عنوان مسئولیت اجتماعی عالمان آن علم شناخته می شود. در پارادایم های غربی، مسئولیت اجتماعی علم دارای مبانی متفاوت، متکثر و حتی متضاد است؛ در حالی که در ج...

مواجهه ما با غرب مدرن به عنوان مهمترین مسئله هویتی و تاریخی از دوره صفویه تا کنون همواره محل تأمل متفکران بوده است. یکی از عرصه های قابل توجه این مواجهه، ورود علوم مدرن به ایران است که به خصوص به مظاهر تکنولوژیک آن فروکاسته شد. در جریان این مواجهه تاریخی، جریان های فکری ایران نسبت به توصیف و تبیین این علوم و فنون و نسبت آن ها با علوم سنتی، مواضع مختلفی اتخاذ کردند که متناسب با میزان اثر گذاری ا...

قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی از جمله ادوار تاریخی است که به دلیل یکی از حوادث سرنوشت ساز تاریخ ایران یعنی هجوم مغولان حائز اهمیت و بررسی است. ایلغار مغول به سال 616 هـ .ق به سرکردگی چنگیزخان اثرات منفی درحیات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران به جا نهاد؛ از جمله این اثرات تزلزل در ارکان سیاسی، افول اقتصادی، دگرگونی اجتماعی و تخریب مراکز فرهنگی و تمدنی بود. اما پس از یک دوره فترت با تأسیس ح...

هدف اصلی این مقاله، ارائهٔ یک تحلیل ساختاریافته و منظومه­وار از نظریات پراکندهٔ استاد مطهری دربارهٔ «هستی­شناسی اجتماعی» است. هستی­شناسی اجتماعی (بحث فلسفی در قلمرو مبادی و مبانی هستی­شناختی علم اجتماعی)، یکی از موضوعات عمدهٔ فلسفهٔ علم اجتماعی است. به این ترتیب، پرسش اصلی مقالهٔ پیش رو این است که آیت­الله مطهری چه پاسخ­هایی به مسائل هستی­شناختی «فلسفهٔ علم اجتماعی» داده است؟ از میان مباحث مربوط به بح...

در پایان نامه حاضر به منظور تعیین جایگاه مطلوب روش شناسی خود ، ابتدا ناچار از طرح مباحث فرانظری در علوم اجتماعی و هدایت آن به سمت معرفی هر چه بیشتر ابعاد روش شناختی مکتب انتقادی ، بوده ایم بنابراین در راستای پیوند پژوهش های تجربی و جامعه شناسی انتقادی معاصر که به ظاهر قابل جمع نمی آیند در حد امکان تلاش نموده ایم . برنامه پژوهشی انتقادی تمایز کمی- کیفی تحقیقات را قبول ندارد و در به کارگیری منطق ...

چکیده در این مقاله، رویکرد ساخت‌گرایی اجتماعی در حوزه‌ی فلسفه و جامعه‌شناسی علم معرفی و بررسی می‌شود. از دید فلسفی، ساخت‌گرایی اجتماعی با شکست فلسفه‌های علم استاندارد، چه اثبات‌گرا و چه ابطال‌گرا و مطرح شدن تزهایی مانند نظریه‌بار بودن مشاهدات، تعین ناقص نظریات و قیاس‌ناپذیری پارادایم‌ها، رقیب فلسفه‌های استاندارد علم است. از لحاظ تاریخی، ساخت‌گرایی اجتماعی، در دو جریان جامعه‌شناسی معرفت و جامع...

مسئله‌ی اصلی نوشتار حاضر، بررسی رابطه‌ی علم دینی با علوم اجتماعی رایج و تبیین مساعدت‌هایی است که علم دینی می‌تواند برای حل پاره‌ای از مشکلات علوم اجتماعی داشته باشد. نویسنده پس از مرور مجموعه‌ی رویکردها یا گفتمان‌های موجود درباره‌ی رابطه‌ی علم و دین، رویکرد تأییدی یا تکمیلی میان علوم دینی و علوم اجتماعی را پذیرفته است و تصریح دارد که علی‌رغم تفاوت‌های جدی در موضوع قلمرو و روش دین و علم مبانی و ...