ادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صورت ها در نفس محقق گردد. نظر ملاصدرا، نظریه دوم است. در این مقاله، مفهوم ادراکات عقلی، ماهیت و ویژگی های آن، حصولی یا حضوری بودن...

عقلانیت از مفاهیم پویا و سیال است ، سیالیتی که از ویژگی های مهم و ذاتی عقل بوده و از مفاهیم بنیادین دوران مدرن یا مدرنیته محسوب می گردد. تحولی است که در عقل به وقوع پیوسته است و باعث شده است تا بسیاری از امور که روزگاری بدیهی شمرده می شدند مورد چون و چرا قرار گیرند. عقل جدید را امروزه عقلانیت یا خردگرایی میخوانند که خبر از تحولی می دهد که در  جهان بینی آدمی رخ داده است. با عقلانیت جدید نظام معر...

ادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صورت ها در نفس محقق گردد. نظر ملاصدرا، نظریه دوم است. در این مقاله، مفهوم ادراکات عقلی، ماهیت و ویژگی های آن، حصولی یا حضوری بودن...

استقراء مسله ای است که از زمان ارسطو تاکنون فیلسوفان درباب آن سخن گفته اند .مشکل اساسی در مساله استقراء این است که چگونه می توان با مشاهده چندمصداق به نظریه یا فرضیه کلی دست یافت.فیلسوفان علم نظرات گوناگون عقل گرایی ،تجربه گرایی،حساب احتمالات و غیره را مطرح کرده اند.شهید صدر در کتاب الاسس المنطقیه للاستقراء ضمن نقد دیدگاه های فیلسوفان غرب به ارائه نظریه نوینی پرداخته است وی در این نظریه ،دلیل ا...

انسان موجودی شریف، گران‌سنگ و دارای ارزش و کرامت ذاتی است. اولین و اساسی‌ترین مبنای کرامت ذاتی انسان از نگاه حضرت امام خمینی (ره)، وجود خاص اوست؛ چرا که وجود بماهو وجود از آن جهت که صادر از حق تعالی -که وجود علی‌الاطلاق است- خیر و شریف بوده و منبع هر خیر، شرف و بزرگی نیز اوست. وجود حقیقت واحد مراتبی دارد. نخست اینکه مرتبۀ وجودی انسان در مقایسۀ با سایر کائنات، بالاتر و در نتیجه از کرامت ذاتی بیش...

زنازاده به باور برخی از فقیهان امامیه با سرشت و طینتی ناپاک آفریده می‌شود. مستند این باور، روایاتی چند است. این روایات بر استنباطِ احکامِ زنازاده از منابعِ فقهی اثر گذاشته‌اند. برخی فقیهان برای توجیه احکامِ تبعیض‌‌آمیز در زمینۀ ‌‌ارث، قضاوت، شهادت، مرجعیت، امامت جمعه و جماعتِ انسان زاده‌شده از زنا در کنار دیگر ادله به پلیدی ذاتی او هم استناد می‌نمایند. این مقاله با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی و تأکید ب...

نخستین گام در معرفت شناسی عرفانی، نقاّدی عقل است و هیچ عارفی نیست که در عرصۀ عرفان نظری، پیش از نقد عقل و قوای ادراکی انسان، بتواند سخن از معرفت فراعقلی، و تفکّر عرفانی بگوید. ابن عربی به عنوان مؤسس عرفان نظری نیز در طرح معرفت شناسی خود، نخست به نقد عقل فلسفی و تفکّر منطقی پرداخته و نشان داده است که اگر شناخت آدمی صرفاً متکی به قوای ادراکی او، و مبتنی بر روش تفکر فلسفی باشد، حاصلی جز شناخت غیرذاتی،...

انسان موجودی شریف، گران سنگ و دارای ارزش و کرامت ذاتی است. اولین و اساسی ترین مبنای کرامت ذاتی انسان از نگاه حضرت امام خمینی (ره)، وجود خاص اوست؛ چرا که وجود بماهو وجود از آن جهت که صادر از حق تعالی -که وجود علی الاطلاق است- خیر و شریف بوده و منبع هر خیر، شرف و بزرگی نیز اوست. وجود حقیقت واحد مراتبی دارد. نخست اینکه مرتبۀ وجودی انسان در مقایسۀ با سایر کائنات، بالاتر و در نتیجه از کرامت ذاتی بیش...

مطابق با اصول و مبانی شناخت در اندیشه اسلامی، زاویه ای که از آن هر چیزی و از آن جمله مبانی معماری و شهرسازی اسلامی مورد مطالعه، تعریف و تحلیل قرار می گیرد، زاویه عقل و حکمت است. هنرمند، معمار و یا شهرساز مسلمان، از راه دل (از دریچه عقل و حکمت الهی)، ملکوت (یعنی جنبه باطنی و عقلانی)، هستی و موضوعات جاری درآن (از جمله حقیقت باطنی شهر) را مورد مطالعه قرار می دهد، و به دانشی شفاف، حقیقی و مطابق با ...

آن چه در جهت یافتن حکم شرعی مطرح است ، منابع و ادلهای است که فقیه باید از آن، برای استنباط استفاده نماید. با زیاد به کار گرفته شدن عرف و سیره در تاریخ فقه شیعه، روشن میشود ایندو دارای اعتبار بوده که علما از آن استفاده کردهاند . اما این حجیت و اعتبار ذاتی نیست! زیرا فطرت دخیل در عرف نیست. و اگر ذاتی باشد ، ردع شارع از عرف معنا ندارد و عرف دارای مصلحت و مفسدهی ذاتی میگردد . و عقلی هم نیست؛ چرا که...