سعدی شیرازی و خواجوی کرمانی از شاعران برجسته و صاحب سبک غزل فارسی هستند. سعدی شیرازی با کلام روان، منسجم، خوش آهنگ و شیرینش، غزل عاشقانه را به اوج رساند به گونه ای که هیچ شاعری نمی-تواند به مقام او نزدیک شود. خواجو نیز از شاعران برجسته ای است که غزل عاشقانه- عارفانه را در هم می-آمیزد تا جایی که غزل او، سرمشق حافظ نکته سنج، واقع می شود. با توجه به اهمیت غزل آن دو، شایسته است اندیشه ها، عواطف، در...

روح‌العاشقین شاه شجاع اثری غنایی از نوع ادبی ده‌نامه‌هاست که بین قرن‌های هفتم تا دهم هجری رواج‌گونه‌ای داشته است. این نوع ادبی عاشقانه، از ترکیب مثنوی و غزل ساخته شده و مجموعۀ 10 نامه است که عاشق و معشوق به هم می‌فرستند. به طور معمول در هر نامه مطلبی طرح می‌گردد؛ ابراز عشق و طلب عشق در نامه‌های اول طرح می‌شود و در بخش میانی با طلب رحم و گاه تهدید از سوی عاشق ادامه می‌یابد که در پاسخ آن نامه‌های...

بازتاب ناز و نیاز در غزلیات سعدی و وحشی بافقی، موضوع اصلی این رساله است. عشق به عنوان محوری ترین موضوع شعر فارسی، بیشتر در قالب غزل و با جلوه های گوناگون نمودار شده است. ذوق زمانه و قریحه ی شاعران، هم جانب جمال را نگاه داشته هم جانب کمال را، گاه به جسم گراییده و گاه راغب روح بوده، اغلب معشوق شخصیت غالب بوده و اندک مواقعی نیز عاشق؛ ولی همواره، ناز و نیاز از احوال پایدار عاشق و معشوق و از بارزتری...

«از بخت شکر دارم و از روزگار هم». خداوند را سپاس گزارم که بار دیگر توفیق هم نشینی با مَلک الخلّاق گلستان مثنوی را نصیبم کرد و جام کوچک وجودم را از آن رحیق سرخوشان مشحون ساخت. هدف این مقاله، یافتن این پرسش مهم است که لب لباب مثنوی شریف مولانا چیست و به بیانی دیگر، آن «نفیری» که وی در این عالَم سرداد و همه سینه های شرحه شرحه از فراق را به سوی خویش فراخواند، کدام است؟ در این نوشته سعی خواهیم کرد تا ب...

هدف از این  پژوهش بحث و بررسی  محتوای غزل های بیدل در راستای شخصیت واقعی او است. بیدل عاشق وارسته و عارفی از دنیا بریده است  که دیوان غزلیات  او در بر دارنده ی اصطلاحات و نمادهای عرفانی است. غزل های بیدل چون غزل های حافظ، سرشار از مفهوم عشق حقیقی است. همچنین در این جستار، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، در مورد چگونگی نمود عشق حقیقی، عرفان  و کاربرد ابهام های هنری، به عنوان ویژگی های بنیادین ...

سخن گفتن از عشق هم دل انگیز و دل نشین است و هم سخت و دشوار‘دل انگیز از آن جهت که حدیثش زخمه بر تار دل می زند و نغمه بی قرار جان را به فراسوی زیباترین مطلوب به پرواز درمی آورد و فضای روح رابا شمیم خوشبوی آن عطرآگین می سازد و دشوار از آن رو که عشق پدیده ای نفسانی و روحانی است که جز به وسیله خود عشق به تعریف درنمی آید و محصول تجربیات شخصی است . غزل های جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی بیانگر حالات درو...

روح‌العاشقین شاه شجاع اثری غنایی از نوع ادبی ده‌نامه‌هاست که بین قرن‌های هفتم تا دهم هجری رواج‌گونه‌ای داشته است. این نوع ادبی عاشقانه، از ترکیب مثنوی و غزل ساخته شده و مجموعۀ 10 نامه است که عاشق و معشوق به هم می‌فرستند. به طور معمول در هر نامه مطلبی طرح می‌گردد؛ ابراز عشق و طلب عشق در نامه‌های اول طرح می‌شود و در بخش میانی با طلب رحم و گاه تهدید از سوی عاشق ادامه می‌یابد که در پاسخ آن نامه‌های...

دیدگاه کلامی مولوی با دیدگاه عرفانی او در باب جبر تفاوت دارد. او از منتقدان جبر کلامی، و از مدافعان جبر عرفانی است. مولوی دیدگاه اهل جبر نکوهیده را، به دلیل نتایج نامطلوب دنیوی و اخروی آن، نمی‌پذیرد ولی جبر در مفهوم عرفانی رضا و معیّت با حق و توحید افعالی را قبول دارد. نفس‌پرستی، دنیاگرایی و حقیقت‌ستیزی را از دلایل نقد و ردّ جبر نکوهش شده‌ی اهل جبر، و خداگرایی، حقیقت‌طلبی و نفس‌ستیزی را از دلایل ...

شعر عاشقانه بر سه محور اساسی عشق، عاشق و معشوق استوار است و در این میان معشوق محوری‌ترین شخصیّت شعر عاشقانه می‌باشد، به ‌طوری‌ که حضور پررنگ او را در هر دوره‌ای از شعر فارسی می‌توان مشاهده کرد. وحشی‌بافقی یکی از بزرگ‌ترین غزل سرایان مکتب وقوع است که سیمای معشوق در اشعار وی تا حدودی به گونه‌ای متفاوت با معشوقِ دیگر ادوار شعر فارسی ترسیم شده است. دراین نوشتار با به کارگیری شیوه‌ی توصیفی تحلیلی، سیم...

چکیده مکتب وقوع یا سبک وقوع از سبکهای بینابین و کناری است که حد واسط سبک عراقی و هندی است. این مکتب در ربع اول قرن دهم شکل گرفت و در نیمه دوم همان قرن اوج گرفت. اساس مکتب وقوع بیان واقع گرایانه روابط عاشق و معشوق و حالات آنان است. در این مکتب، عدم ذکر معشوق مونث در جامعه آن روز باعث روی آوردن به معشوق مذکر و ذکر نام او گردیده است. مکتب وقوع دارای شاعران بزرگ و صاحب نامی چون لسانی شیرازی (که بع...