خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسه امامی هروی و سعدی کرده است، می شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخه مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخه خطی چاپی دیوان و...

« فرح» از مباحث بسیار مهم در عرفان اسلامی و به ویژه عرفان خراسان است و در سیر و سلوک عارفان و نیل به مقصود نقش اساسی ایفا می کند. در منظومه تفکّر عرفانی، فرح به حق تعالی در سیر الی الله از اثر ارتقاءبخش و تعالی دهنده عظیمی برخوردار است و سالک را به دریافت حقایقی نائل می کند که با سالها عبادت و مجاهدت به دست نمی آید. رویکرد عرفا به موضوع فرح، نشأت گرفته از آیات الهی قرآن و روایات است. در منابع دی...

دستیابی به سرچشمۀ مضامین شعری سرایندگان، و نشان دادن اثرپذیری آنان از یکدیگر، هرچند کاری است ارجمند؛ ولی به سبب همانندی اندیشه های بشری سخت دشوار می نماید. در این میان، آنچه دیریاب است - امّا ناممکن نیست - نمودنِ همسان اندیشی ها و همسان سرایی هاست.       در مقالۀ حاضر، نگارندگان پس از مقدّمه‏ای کوتاه‏ در بیان مسلّماتِ زندگی و آثار این دانشورِ ادیب و شاعر ذولسانین اصفهان در قرن هفتم هجری، با استناد به...

خواجه ابوالحسن علی‏بن حسن سیرجانی از بزرگان صوفیه قرن پنجم هجری است. وی شیخ کرمان بوده و در آنجا داروخانه و اوقاف و مریدان بسیار داشته و مورد تکریم بزرگان صوفیه از قبیل ابوسعیــد ابوالخیر، خواجه عبدالله انصاری و هجویری قرار گرفته است. او که اهل سیر و سیاحت بوده در سیرجــان درگذشته و آرامگاهش تاکنون باقی و زیــارتگاه است. کتاب بیاض و سواد خواجه علی حسن که تاکنون بــه صورت نسخ خطی مانده است، در ح...

چکیده کتاب «مقالات شمس تبریزی» مجموعه سخنانِ شمس تبریزی است که توسط مولوی و مریدان او یادداشت شده و به همان صورتِ منقّح نشده به دست ما رسیده است. این کتاب، مجموعه ای از دیدگاههای بسیار ارزشمند شمس تبریزی در مسائل عرفانی، فلسفی، کلامی و ... است که به علّت پراکندگی مطالب و مشکلات آن، کمتر مورد توجّه محققان عرفان اسلامی قرار گرفته است. یکی از مواردی که در مقالاتِ شمس جالب توجّه به نظر می رسد، دیدگاهها...

چکیده: حکیم افضل الدّین محمّد مرقی کاشانی از برگزیدگان فلاسفه، علماء، حکماء، عرفا، و شعرای روزگار مغول، در قرن هفتم هجری قمری، صاحب آثار فراوانی به نثر و نظم فارسی، از بزرگترین رباعی سرایان قرن هفتم و یکی از ارکان شعر فارسی به شمار می رود. وی علاوه بر حکمت و فلسفه، در ادب فارسی نیز جایگاه و پایگاه ویژه ای دارد و درکنار سبک ویژه خویش در نثر فارسی و قرار دادن و جایگزین کردن اصطلاحات فارسی به جای پ...

شعر جاهلی یکی از نمونه های عالی شعر غنایی در ادب عربی به شمار می آید. این شعر، نه تنها مورد عنایت و توجّه شاعران اموی و عباسی بوده، بلکه زیبایی های محتوایی و ساختاری شعر جاهلی از دیرباز مورد توجّه برخی پارسی سرایان بوده است. این اقتباس از مضمون و محتوای شعر جاهلی، محدود به قرن پنجم و ششم نمی شود، بلکه شاعران قرن های هفتم و هشتم نیز همین روند را پیموده اند. به گونه ای که برخی از این شاعران با تغیی...

قرن هفتم و هشتم هجری، دورة رشد و بالندگی تاریخ نگاری در ایران و جهان اسلام است. در آستانة قرن هشتم، دولت ایلخانی در ایران پس از سال‏ها کشمکش و درگیری میان طرفداران شیوة صحراگردی و غارتگری(مغول‏ها) و مدافعان مدنیّت و تمرکزگرایی سیاسی (ایرانیان)، به مرحله‏ای از ثبات و آرامش نسبی رسید. اسلام آوردن غازان دولت ایلخانی را نیز در شمار دولت‏های جهان اسلام قرار داد. این دوره، همچنین شاهد ادامة جنگ‏های خا...