آیرونی یکی از ابزارهای برجسته‌سازی و آشنایی‌زدایی در زبان است. آیرونی ساختارهای طبیعی زبان را با تغییر در حوزه دلالت‌ها غیرطبیعی می‌سازد. آشنایی‌زدایی به‌وسیله آیرونی از طریق دگرگونی ساختارهای شناخته‌شده و غافل‌گیری مخاطب صورت می‌گیرد. به این ترتیب بخشی از کلام برجسته‌تر از بخش‌های دیگر آن می‌گردد. در بلاغت فارسی واژه آیرونی به‌کار نرفته است؛ اما آن‌چه در تعریف آیرونی آمده در زبان فارسی کاربرد ...

بررسی صناعات بلاغی و چگونگی کاربرد آن از سوی شاعر برای فهم دقیق و اصولی شعر هر شاعر، لازم و ضروری است، زیرا صناعات شعری از جمله لوازم مهم سبک سازی هستند که بسامد و چگونگی نوع استفاده از این صناعات در شعر هر شاعر، سبک فردی و منحصر به او را می‌سازد. تشبیه یکی از مهم‌ترین و محوری‌ترین عناصر در حوزه‌ی علم بلاغت و نشان دهنده‌ی وسعت خیال و زاویه‌ی دید شاعر است. پروین اعتصامی از شاعرانی است که تشبیه د...

ابوالوفا بوزجانی از ریاضی‌دانان تراز اول دورۀ اسلامی است که کتاب او در بارۀ اعمال هندسی زمینه‌ساز مباحث و تحقیقات بسیاری در حوزه‌های تاریخ علم، معماری و صناعات وابسته بوده است. با وجود این، تاکنون سهم واقعی او در صناعات معماری در سایۀ جایگاه علمی او پنهان و ناشناخته مانده است. هدف این مقاله روشن ساختن میراث ابوالوفا در ریاضیاتِ معماری میان اصحاب و دست‌اندرکاران معماری با تکیه بر روش تحلیل (شباهت...

آغاز نثر فنّی اگرچه مربوط به قرن ششم هجری است. اما بخش عمده ای ‏از پیشینه ی آن به زمینه های موجود در سده های پیش تر بازمی گردد. حشر و نشر ‏ایرانیان با زبان و فرهنگ عربی و اسلامی از طریق مدارس و مطالعات و اعمال و ‏شعائر روزانه، و نیز ترجمه ی متون عربی به فارسی از همان نخستین سال های ورود ‏اسلام به ایران، به طور تدریجی هم بر تغییر سبک خراسانی به عراقی در شعر، و هم ‏بر فرایند شکل گیری نثر فنّی از در...

ترجمه ی شعر یکی از پیچیده ترین حوزه های ترجمه است. این دشواری و پیچیدگی ریشه در انتخاب شعر به عنوان قالب، زبان ادبی و سبک خاص شاعر در بیان افکار و اندیشه هایش دارد. علاوه بر این نباید نقش استفاده از صناعات ادبی را در بروز چنین دشواری هایی نادیده گرفت. از آنجایی که صناعات ادبی بخشی از سبک نویسنده و ابزاری برای آفرینش ادبی محسوب می شوند، چگونگی ترجمه ی این صناعات نقش مهمی را در ترجمه ی یک اثر ادب...

تاریخ جهانگشا یک اثر ادبى - تاریخى است که عطاملک جوینى با استفاده از صنایع لفظى و معنوى و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسى و عربى در تلاش بوده است اثرى ادبى بیافریند. در این مقاله یکى از اجزاى مهم این اثر ادبى یعنى استشهاد به ابیات عربى مورد بررسى قرار مى‌گیرد. جوینى در کتاب خود براى ادبى‌تر کردنِ نثر، ابیات عربى بسیارى را به کار برده است. گاهى مصرعى...

نقد کهن‏الگویى از شاخه‏هاى نوین نقد ادبى معاصر است که توجه منتقدان آثار ادبى را به خود معطوف کرده است. در این رویکرد، اثر ادبى به مثابه تجلى‏گاه و بستر ظهور و بروز کهن‏الگوها تلقى مى‏گردد و فهم اثر، منوط به کشف و درک این کهن‏الگوهاست. این پژوهش به روش توصیفى - تحلیلى است و با طرح مبانى نظرى نقد کهن‏الگویى، از همین منظر به رمان کیمیاگر اثر پائولو کوئیلو مى‏پردازد و سفر قهرمان را از رؤیاى آغازین،...

 گزارش برخى از نکته‌هاى ادبى و زیبایى‌شناسى »معانى القرآن« اثر فرّاء (144 - 207 ه. ق.( است. این کتاب که در زمینه نحو و لغت به رشته تحریر درآمده است و از مهم‌ترین کتابهاى معانى القرآن است. نویسنده، پس از نگاهى گذرا به تاریخ علم بلاغت، زندگى‌نامه فرّاء و آثار دانشمندان در موضوع معانى القرآن، به بررسى نکته‌هاى ادبى و زیبایى‌شناسى کتاب »معانى القرآن« پرداخته و موضوعاتى چون: تمثیل، تشبیه، مجاز، کنایه،...

مقاله‏اى که در پى مى‏آید بخشى از پژوهش همه‏جانبه‏اى است که در شناخت عناصر سبکى (صور خیال، زبان، موسیقى، عناصر اجتماعى و بیانى) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره‏اى که به دوره بازگشت ادبى مشهور گشته، بیش‏ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این دوره بهتر از دیگر قالب‏هاى شعرى از محیط اقلیمى و فرهنگى سده‏هاى دوازدهم و سیزدهم تأثیر پذیرفته و از اصالت بیش‏ترى برخوردار است،...

از نگاه فارابی سعادت انسان در بستر زندگی اجتماعی رقم می­خورد و ارتباط و مفاهمه بین فرهنگی، متضمن سعادت و پیشرفت زندگی مدنی است. او در میان صناعات متفاوت منطقی، خطابه را دارای ویژگی‏های مهمی مانند عامه فهم بودن و شمول موضوعی می­داند و آن را جهت مفاهمه همگانی و تربیت افراد جامعه مناسب می­شمارد. او که دارای دیدگاه­های سیاسی و اجتماعی است، خطابه را برخوردار از دو حیثیت راهبردی فرهنگی می­انگارد: یکی...