شمایل¬گونگی به عنوان مفهومی بنیادین در زبان¬شناسی شناختی، به وجود انگیختگی میان صورت و معنای ساخت¬های زبانی اشاره دارد و بیانگر هر گونه تطابق، قیاس و یا شباهت میان صورت یک نشانه و مصداق آن می باشد. در رویکرد شناختی زبان بخشی از نظام شناختی در نظر گرفته می¬شود که سازمان مفهومی ذهن را باز می¬تاباند و نشانگر جهان در ذهن گوینده است. بر اساس این نگرش، تجربه جهان خارج و شناخت در ساختار زبان منعکس می¬...

موضع دین اسلام در باب شمایل‌ها چیست؟ مذاهبی همچون مسیحیت، هندوئیزم و بودیزم (از مذاهب مهم جهان امروز) شمایل‌گرا هستند و شمایل قدیسین و اولیای مذهبی خود را می‌پرستند؛ با این حال، به نظر می‌رسد دین اسلام دیدگاه کاملاً متفاوتی در این زمینه دارد. تردیدی نیست اسلام از آغاز ظهور خویش تاکنون، روی خوشی به شمایل‌ها نشان نداده است و گرچه در برخی از دوره‌های تاریخی، شمایل پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) در برخی آث...

متن دربردارنده واژگان یا نشانه های بصری است که ذهن خواننده را به رمزگشایی، ترکیب وساخت معانی هدایت می کند. یک «متن» معمولاً به گزارش یک پیام اشاره دارد و به طور فیزیکی مستقل از فرستنده و گیرنده اش است. آن می تواند به صورت یک کتاب، تصویر، برنامه تلویزیون، فیلم یا محصول (کالا) باشد. در واقع متضمن علائم، کیفیات، تصاویر، صداها و اشارات است و توسط قراردادهای ارتباطی طبقه ای خاص قابل تأویل می باشد. هد...

یکی از چالش هایی که در خوانش آثار نگارگری وجود دارد تحلیل نظامند مفاهیم و معناهای اثر است. این نوع خوانش در کنار تحلیل های صوری می تواند به شناخت ارزشهای نگارگری ایران کمک بزرگی بکند. از همین رو در مکاتب مختلف، روش­هایی در خوانش محتوایی اثر به صورت بنیادی پرورش یافته است و برخی از آنها در خوانش نگارگری ایران توسعه یافته اند، نقد هایی چون نقد مضمونی و نقد بینامتنی از این دسته اند. یکی از این روش...

رستم از شاخص ترین شخصیت های ادبیات حماسی فارسی می باشد، که در شاهنامه ی ابوالقاسم فردوسی در قرن چهارم هجری قمری خلق شده است. بخشی قابل توجهی از این حماسه در برگیرنده ی توصیف های فردوسی از ظاهر، رفتار و روحیات رستم است. این توصیف ها دست مایه ی تصویرگران و نقاشان ایرانی برای خلق تصاویر بسیاری از زمان خلق این اثر تا کنون بوده است. تصاویر خلق شده از رستم که توسط تصویرگران در ادوار مختلف به تصویر ...

شمایل­نگاری دینی، فصلی از هنر قدسی است و برای سنت­های دینی از ارزش­های تعلیمی، تبلیغی، آیینی و تجربی بالایی برخوردار است. این شاخۀ هنری در بودیسم مهایانه جایگاه و اهمیتِ ارجمندی داشته و مخصوصاً در نگارگری بودی­ستوه­ها به­خوبی متجلی است. پژوهش حاضر به روش اسنادی و اساساً با هدف نشان دادن شمه­ای از تبلور قداست در هنر بودایی انجام گرفته است و یافته­های آن نشان می­دهد که گرچه بودیسم سنتی به دلیل فقدان...

حضرت علی(ع) یکی از پر بسامدترین مضامین تصویرسازی در نگارگری ایران بوده است، با این همه شمایل حضرت در نسخه‌نگاره‌های دوره‌های مختلف، یکسان به تصویر در نیامده است. با توجه به اینکه حضرت علی(ع) با ویژگی‌ها و صفات پسندیده متعددی شناخته می‌شود و روایت‌های گوناگونی پیرامون زندگی و شخصیت آن بزرگوار، در اسلام به خصوص شیعه (اثنی عشری) مطرح شده، هدف اصلی این مقاله، بررسی شمایل‌نگاری حضرت علی(ع) در نگارگر...

مجموعۀ حرم حضرت‌عبدالعظیم‌حسنی (ع)، در بافت تاریخی شهر باستانی ری، گنجینۀ ارزشمندی از آثار معماری و هنرهای وابسته به آن است که شالوده‌اش در نیمۀ دوم قرن سوم ق گذاشته شده و تا عصر حاضر توسعه و تکمیل یافته‌است. به روزگار قاجار، با انتخاب تهران به پایتختی، این زیارتگاه نیز مورد توجه ویژۀ پادشاهان و تقریباً عموم سفیران و جهانگردان واقع گشت. صرف نظر از ویژگی‌های معماری و سبک‌شناسانۀ بناهایی که در اط...

دیوارنگاری در عصر قاجار، بسته به محل اجرا و مضمون آثار آن، شامل گونه های متعددی ازجمله انواع دیوارنگاری در ابنیۀ سلطنتی، خانه های شخصی، اماکن عمومی و اماکن مقدس و نیز عناوین دودمانی، حماسی، نفسانی و مذهبی است. همچنین دیوارنگاره های مذهبیِ آرامگاه ها و بقاع متبرکه، خاصه آن­هایی که موضوع معراج پیامبر(ص) را بازنمایی می کنند، در برخی بناهای این دوره مشاهده می­شود. مراحل و منازل معراج پیامبر(ص) اگرچه...