پیوند حوزۀ ادبی شیراز و تأثیر عظمت اندیشه و تفکر سخنوران این سرزمین بر ادبیات فارسی فرارود از روزگاری نمود پیدا می کند که در این دو منطقه زمینۀ به کمال رسیدن ادبیات فارسی فراهم شده است. نخستین بحث این مقاله، تأثیر سخن سعدی و حافظ در سخنوران هم عهد خود در فرارود است. اطلاعات موجود در منابع مختلف نشان دهندۀ پیوند سعدی با سیف فرغانی، و حافظ با کمال خجندی است. البته، روابط ادبی این دو حوزه بعد از ظ...

زهیر بن ابی سلمی ربیعه بن رباح المزنی،  در عصر جاهلی، حکیم‌الشّعراء و در میان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مدیح و حکمت برجسته بود و وظیفۀ شعر را تعلیم و هدایتگری می‌دانست. زهیر عمر خود را در دلسوزی و پند و اندرز و حق‌گویی و خیرخواهی گذراند و در اشعارش مفاهیم تعلیمی و اخلاقی به‌ویژه در معانی نکوهش و زهد سخت آشکار است. زهیر با تأثیر از محیط زندگی و شخصیت خود، برترین معیارهای اخلاقی و انسانی را...

مطالعه در ساختار روایت های عاشقانه در ادبیات فارسی نشان می دهد که در سازه های ساختار این نوع ادبی یک دستور زبان روایی متشکل از سه عنصر: عشق، معشوق و عاشق وجود دارد. بر همین اساس یکی از عناصر ابراز عشق در متون غنایی«تمسک به توصیف و تصویر» است. اما تعمق در متون غنایی ادب پارسی نشان می دهد که تصویر سازی و توصیف بسته به روایی یا غیر روایی بودن اثر و همچنین دیدگاه و نگرش شاعر متمایز است. مقایسۀ توصی...

فرم‌های شعر فارسی ـ حداقل از زمان رودکی تاکنون ـ نقش عمده‌ای در شکل‌گیری موسیقی آوازی ایران ایفا کرده است. در اغلب آوازهای ایرانی، از روزگاری که بر روی صفحه‏های گرامافون ضبط می‌شده تا امروز، رد و نشانی از غزل‌های سعدی آشکار است. این نشان ‌گاه چنان برجسته است که گویی برای روایت موسیقایی احوال درونی خواننده (و نوازنده)، بستری سازگارتر از غزل سعدی فراهم نبوده است. پرسش ‌اینجاست که چرا تا این انداز...

عناصر طبیعی همواره در آفریدن تصاویر زیبای شعری در ادب فارسی نقش مهمی داشته اند. در این میان منوچهری به عنوان شاعری استاد در زمینه ی وصف طبیعت به شمار می رود. سعدی نیز که در در طبیعت زیبای شیراز پرورش یافته، بارها عناصر طبیعی را در شعر خود آورده است. در این رساله حضور عناصر طبیعی در دیوان منوچهری و غزلیات و قصاید سعدی از جهت کمّی و کیفی و انواع کاربردهای ادبی ـ شگردهای علم بیان و حقیقت ـ به صور...

زهیر بن ابی سلمی ربیعه بن رباح المزنی،  در عصر جاهلی، حکیم‌الشّعراء و در میان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مدیح و حکمت برجسته بود و وظیفۀ شعر را تعلیم و هدایتگری می‌دانست. زهیر عمر خود را در دلسوزی و پند و اندرز و حق‌گویی و خیرخواهی گذراند و در اشعارش مفاهیم تعلیمی و اخلاقی به‌ویژه در معانی نکوهش و زهد سخت آشکار است. زهیر با تأثیر از محیط زندگی و شخصیت خود، برترین معیارهای اخلاقی و انسانی را...

چکیده: فراق از قدیم ترین، پُرتوصیف ترین و پرمعناترین واژگان در شعر فارسی به ویژه غزل عاشقانه است و شاعران آن را به صور گوناگون توصیف کرده­اند. هجران و فراق در غزلیات سعدی بیشتر نتیجه بی اعتنایی یا قهر معشوق است. شرح فراق و عواطف و احساسات ناشی از آن در شعر سعدی، معمولاً از عجز و افسردگی ناشی نمی شود و داغ فراق  هم نسبتاً معتدل است و شکایت از معشوق شدید و غلیظ نیست. اما فراق و جدایی در غزلیات رهی...

سیف فرغانی از جمله شاعرانی است که در کتاب‌های تذکره از وی نشانی نیست. خوانندگان با مطالعه‌ی شعر او به والایی مقامش در قصیده و غزل پی می‌برند. او در غزل‌هایش بارها، مستقیم و غیرمستقیم به پیروی خود از سبک و شیوه‌ی سخن سعدی اشاره کرده است. این پژوهش بر آن است تا موسیقی بیرونی (عروض) غزل‌های سیف فرغانی را بررسی کند، در بیش‌تر موارد با موسیقی بیرونی غزل‌های سعدی نیز مورد بررسی، مقایسه و نقد و تحلیل ...

غزل مهم¬ترین قالب شعر فارسی است. بسیاری از منتقدان، غزل را در انتقال مفاهیم و روح زمانه ناتوان می¬انگارند. اما سایه با استفاده از همین قالب، به یکی از موفق¬ترین شاعران معاصر تبدیل شد. سعدی نیز یکی از برجسته¬ترین شاعران قالب غزل است. ویژگی¬های مشترک شعر این دو، ما را بر آن داشت، تا با پژوهش در شیوه¬ها و شگردهای آن¬ها، به چرایی نزدیکی فرمی و محتوایی و موفقیت¬شان در این قالب پی ببریم. از لحاظ فر...