بسیاری از مضامین نسخه های خطی و مصور فارسی، صحنه ی تجلی موضوعات مذهبی و حماسه ی دینی و پهلوانی است که با داستان های اساطیری و نیز روایات گوناگون از تفاسیر کلام الهی و قصص پیامبران درهم آمیخته و متناسب با مضمون ادبی، آذین شده است. آریاییان نیز از دیرباز به دو مبدا خیر و شر اعتقاد داشتند. در یک سو اهورامزدا و در سوی دیگر اهریمن قرار داشت. امور خیر را به اهورامزدا نسبت می دادند و امور شر را به اه...

بشر، از دیرباز در جست­وجوی سرچشمه حیات خویش و مبدأ آفرینش جهان بوده و با تعمق در عالم هستی، سعی در گشودن راز دهر داشته است. پس از ظهور زرتشت در ایران و پیدایش آیین مزدایی، هم­واره «اهورامزدا» و «اهریمن» به عنوان دو مبدأ برای کاینات و آفریننده خیر و شر تلقی می­شدند. لیکن شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان می­دهد پیش از اعتقاد به ثنویّت در میان ایرانیان، اندیشه یکتاپرستی (بر مبنای اصالت زمان) نیز ذه...

تقابل خیر و شر از مضامین اصلی شاهنامه است. اعتقاد به وجود دو قطب اهورایی و اهریمنی, ریشه در باورهای اساطیری ایرانیان دارد و این عقیده در سرتاسر شاهنامه نیز انعکاس یافته است. در شاهنامه هر جا که نیروهای خیر، مانند فریدون و ایرج که نماد خرد و خیر هستند، حضور دارند، نیروهای تاریکی، مانند ضحاک و تور نیز، که نماد شر و نابخردی هستند، به ستیزه‌ها با آنان مشغولند دیوها نماد ضد ارزش‌ها و قهرمانان نماد ا...

ملحدان معاصر، وجود شر در جهان را انتقادی قوی بر اعتقادات دینی دانسته اند. ایشان مدعی هستند میان وجود شر و اعتقاد به خدایی با قدرت بی نهایت و خیر محض، تناقض وجود دارد و نمی توان هم به خدا و هم به وجود شر اعتقاد داشت. مسألۀ منطقی شر به شکل ساده چنین است: خدا قادر مطلق است. خدا خیر مطلق است. شر وجود دارد. جی. ال. مکی می گوید: این مجموعه با هم ناسازگارند. لذا نباید به چنین خدایی اعتقاد داشت. در نتی...

نسبت دادن خلق شرور به خدای سبحان، به توحید ذاتی و صفاتی که خدا را مبرّا از صدور هر آلودگی می‌داند، لطمه می‌زند و جدا کردن خالق خیر و شر، به معنی اعتقاد به دو آفریننده و فاصله گرفتن از توحید افعالی است. چنان‌که از قرائن برمی‌آید؛ فردوسی و مولانا برای حلّ این معمّا از دو زاویه به شرور نگاه می‌کنند: زاویة نخست کلّی‌نگر است و نسبت شر را با خدا بر اساس رابطة خالق و مخلوق بررسی می‌کند. از این زاویه به اع...

نسبت دادن خلق شرور به خدای سبحان، به توحید ذاتی و صفاتی که خدا را مبرّا از صدور هر آلودگی می‌داند، لطمه می‌زند و جدا کردن خالق خیر و شر، به معنی اعتقاد به دو آفریننده و فاصله گرفتن از توحید افعالی است. چنان‌که از قرائن برمی‌آید؛ فردوسی و مولانا برای حلّ این معمّا از دو زاویه به شرور نگاه می‌کنند: زاویة نخست کلّی‌نگر است و نسبت شر را با خدا بر اساس رابطة خالق و مخلوق بررسی می‌کند. از این زاویه به اع...

رویکرد اشاعره نسبت به مسأله شرور، نیست­انگارانه و رویکرد متکلمان معتزلی شیعی پیش از خواجه نصیر، هستی­انگارانه بوده است؛ اما پس از وی، دیدگاه آنان متفاوت بوده است. از میان فیلسوفان، فارابی نخستین کسی است که به این مسأله پرداخته، میان شرور طبیعی و ارادی تفاوت گذاشته است. پس از او ابن سینا با نگاه نیستی­انگارانه بصورت مفصل با تشقیق شقوق و بیان احکام هر کدام بصورت جداگانه به این مسأله پرداخته است. ...

ابن سینا و آگوستین هر دو فیلسوف الهی بودند و از سر ارادت و محبت به خداوند، مسألة شر را مورد تبیین قرار داده اند. آگوستین در ابتدا نگاهی مادی به الوهیت داشته و پرسش های بسیاری که در باب خداوند، خلقت و ... برایش مطرح شده بود وی را به سوی مانویت و فلسفة ثنویت سوق داده، پس از آشنایی با نوافلاطونیان و مسیحیت دیدگاهش نسبت به خداوند و جهان هستی تغییر نمود و سعی کرد مسألة شر را به گونه ای حل کند که به ...

در این نوشتار، مبانی و راه حل های ملاصدرا در مسئله شر بررسی شده است. وی از جمله فیلسوفانی است که با تلاش وافر، ضمن طرح انواع شبهاتی که صفات کلیدی علم، قدرت و خیرخواهی خداوند را نشانه رفته اند و به تبع آن احسن بودن نظام عالم را نیز زیر سؤال برده اند، با مددگرفتن از اصول و مبانی حکمت متعالیه خود، راه حل های منطقی برای آن ها ارائه می کند و همچنان بر اعتقاد خود به خیر محض بودن خدا، قدرت مطلقه، حکمت...

مقاله حاضر به بازشناسی ماهیت و مفهوم دینی عقل و نقش آن به عنوان مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام، پرداخته است؛ در این پژوهش با واکاوی عقل از منظر لغویان، روایات و قرآن کریم به وجوه معنایی آن، از جمله: «موجود مجرد»، «قوه­ی درک»، «اندیشه»، «تمییز»، «انزجار از قبایح» و «کسب کننده علم»، دست یافته است؛ وجه اشتراک همه آن معانی، «موجود» است؛ که در عالم ملکوتی، «مخلوقِ روحانی» نام دارد، در عالم مُلکی، ...