علم نوین روان کاوی، با شناخت ضمیر ناخودآگاه و کشف «من» دوگانه انسان، توانسته است ساحت های پنهان و کشف ناشدنی روان وی را تحلیل کند. نقد روان کاوانه نیز با اتّکا بر مبانی این دانش در صدد است با کشف همپیوندی های موجود بین ادبیات و روان انسان، تفسیری روان شناختی از آثار ادبی ارائه دهد. در این میان به نظر می رسد قابلیت های نقدهای روان کاوانه در آثار جعفر مدرس صادقی، به ویژه گاوخونی، بیژن و منیژه، و ش...

در بوطیقای ارسطو، هنر و ادبیّات، محاکات و تقلیدی از واقعیّت تلقّی می شد و تمام اجزای اثر ادبی، بازنمودی عینی در عالم واقع داشت و عناصر شکل دهندة داستان، همان هایی بود که هر روزه با آنها در تعامل هستیم. با تئوری پردازی های فردینان و سوسور و رومن یاکوبسن و شکل گیری رهیافت های جدید ـ مانند ساختارگرایی ـ بوطیقایی پدید آمد که ادبیّات را نه تقلید از واقعیّت، بلکه برساختن دنیایی متفاوت با عالم واقع معرّفی م...

بداهه نوازی یکی از اصلی ترین شیوه های اجرا در موسیقی دستگاهی ایران است. هر بداهه نواز با بهره گیری از دانش موسیقایی خویش (آنچه از گذشتگان و استادان خود آموخته است) و قدرت خلاقیت خود، در هر اجرا اثری نو می آفریند. در این جستار، چهار اثر بداهه نوازی را مورد تحلیل قرار داده ایم که هر سه در دستگاه نوا اجرا شده اند: 1- نوا، سه تار: ابوالحسن صبا 2- قافله سالار، سه تار: محمدرضا لطفی 3- پرند، سه تار...

هنجار گریزی از موضوعات مهم سبک شناسی جدید و نقد ادبی به حساب می آید. منظور از آن عدول از هنجار معمول و متعارف است. یعنی وقتی ما به یک سبک و ساخت جدید می رسیم که تغییری در ساخت قبلی ایجاد شده باشد و این تغییر هم به نحوی باشد که تنها به ساخت غیر دستوری محدود نگردد بلکه خود ابداع هنری محسوب گردیده، سبک خاصی را پدید آورد و هرچه این تغییر بیشتر باشد، امکان رهیافت به سبک ویژه فراهم تر است. بیژن نجدی ...

رجسته­سازی یکی از اصطلاحات مرتبط با فرمالیسم روس است. بر اساس این نظریه دریافت ما از زندگی همواره در اثر عادت ملال­آور می­شود چرا که جریان خودکارسازی همه چیز را فرسوده می­کند، لذا نویسندگان از طریق صناعات چشمگیر زبانی و هنجارگریزی­های خلاقانه می­توانند زبان را رو به جلو هدایت کرده و از وضعیت پس­افتادگی، ایستایی و رکود بیرون آورند. در این مقاله داستان­ کوتاه «دوباره از همان خیابان­ها» اثر بیژن ن...

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم روزگار و اوضاع حاکم بر آن است. انسان هنرمند از رویدادهای پیرامون خود تاثیر می پذیرد و بازتاب تأثیرات خود را از آنچه بر او گذشته است، در اثر هنری خود بازمی-نماید. یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در بررسی ادبیات از اهمیت ویژه برخوردار است. چگونگی بازتاب مسائل اندیشگی جهان معاصر در ادبیات است. در این میان نمی توان از تأثیر جامعه، محیط و ...

فراداستان یکی از مؤلّفه های داستان های پست مدرنیستی است که با ورود نویسنده به عرصة داستان می کوشد خواننده را از غیر واقعی بودن آن بیاگاهاند. بیژن نجدی (1320 - 1376) از نویسندگانی است که در داستان هایش دارای رویکردی پست مدرنیستی است و می کوشد با تمهیدات گوناگون نوشته هایش را به سوی فراداستان سوق دهد. پژوهش حاضر به بررسی این مؤلّفه در سه مجموعة داستانی یوزپلنگانی که با من دویده اند، دوباره از همان ...

در این جستار، ضمن بیان عوامل پدیدآورندة سبک، به تحلیل روش و سبک هنری، ساختار، و ویژگی های زبانی آثار نویسندۀ معاصر، بیژن نجدی (1320- 1376)، می پردازیم. نجدی با فرم و محتوای ارزشمند و آمیختن شعر و داستان مبدع سبک خاصی شده است و با مهارت از عهدۀ ظرافت های آن بر آمده است. استعداد کم نظیری در ادبیات داستانی داشته است اما با مرگ زود هنگام فرصتی برای خلق آثاری بیش تر نیافت. تحقیق و بررسی در آثار نجدی...