رساله حاضر مشتمل بر پنج قسمت است . در پیش گفتار ضمن اشاره به جایگاه کیهان شناسی در فرهنگ ایرانی، از انگیزه انتخاب موضوع، ضرورت پرداختن به آن و شیوه کار سخن به میان آمده است . بخش اول در برگیرنده مباحثی پیرامون اخترشناسی در ایران باستان است که در آن ضمن پرداختن به بررسی میزان اهمیت باورهای کیهانی در آیینهای کهن ایرانی، به شواهد و قراینی از متن شاهنامه نیز که بیانگر سابقه دیرساله ستاره شناسی در ا...

رساله موجود، فرهنگ کنایات شاهنامه فردوسی است و گردآورنده کوشیده است تا موضوع را از ابعاد گوناگون بررسی کند. قدم اول، مطالعه کتب بلاغی متقدم و متاخر و پاره ای مقالات بود تا کنایه و انواع آن بهتر شناخته شود. ماحصل این بررسی در فصلی تحت عنوان کلیات و تعاریف در سرآغاز رساله گنجانده شد. پس از آن با مطالعه متن شاهنامه، مواد کار فراهم آمد و با الفبایی کردن آن، قسمت اعظم رساله، یعنی فرهنگ کنایات تدوین ...

شاهنامه فردوسی طی هزار سال که از خلق و شکل گیری آن می گذرد مورد توجه محققین و اندیشمندان متعددی واقع شده ، اما هر یک از آنان از بعدی خاص به این شاهکار عظیم نگریسته اند که این خود می تواند دلیلی بر عمق و گستردگی این اثر فناناپذیر باشد. آنچه دراین رساله مبنای تحقیق واقع شده کاربرد ابعاد و عناصر تجسمی توسط این حماسه سرای بزرگ ایرانی است عناصری که بدون تردید نقش تعیین کننده ای در شکل گیری این اثر د...

تصحیح شاهنامۀ جلال خالقی مطلق و همکارانش محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی یکی از تصحیح‌های درخور اعتماد و استنادِ شاهنامه‌پژوهان است. در تصحیح‌های گذشته اشکالاتی دیده می‌شود که خالقی مطلق و همکارانش با در نظر گرفتن آنها کوشیده‌اند تصحیح دقیق‌تری از شاهنامه در اختیار خوانندگان قرار دهند؛ البته تصحیح خالقی مطلق نیز کاستی‌هایی دارد که می‌توان با اشاره به این کاستی‌ها و اصلاح آنها، متن ویرایش‌شدۀ به...

بخت و کنش(تقدیر و کوشش) و جایگاه آن‌ها در زندگی دنیایی و مینوی انسان، مبحثی مهم در کتاب‌ها و اندرزنامه‌های پهلوی بویژه دینکرد ششم است. این پندنامه که ششمین کتاب از مجموعه نه جلدی دینکرد به شمار می‌آید، مفصل‌ترین اندرزنامه پهلوی است که احتمالا بخش‌هایی از آن به شکل مکتوب و بخش‌هایی هم به طور شفاهی در دسترس بوده و در قرن سوم هجری بازنویسی شده است. در شاهنامه فردوسی نیز که چکیده فرهنگ ایران باستان...

شاهنامه رشیدا، یکی­از نسخ خطی مصور دوره­صفویه متعلق به­سده یازدهم هـ. ق، و کتابت آن منسوب به­عبد­الرشید دیلمی است، به­همین دلیل هم به­شاهنامه­رشیدا معروف ­است. معتمدالدوله، رئیس کتابخانه فتح­علی­شاه قاجار در صفحه­آستر بدرقه کتاب این انتساب را مرسوم کرد. درحالی­که تطبیق شیوه رسم­الخط شاهنامه­رشیدا با آثار خوشنویسی عبد­الرشید دیلمی مانند چهل­کلمه و تحفه العراقین، تفاوت رسم­الخط این آثار را از یکد...

شاهنامه حکیم فردوسی، کتاب هویت فرهنگی ما ایرانیان با زبان استوار و سخن دلپذیر آنچنان در ادب فارسی ریشه دوانده که گو یی رکن اساسی در تجدید حیات آثار می باشد. شاهنامه اگر چه داعیه عرفانی بودن ندارد اما در متون مهم عرفانی ما حضوری زنده و پویا دارد. نگاه عرفا همچون شعرا به شاهکار ادبی فردوسی به گونه ای است که تصور یک لحظه جدایی فرهنگ و سنن ایرانی را از دین و مذهب اسلامی به ذهن راه نمی دهد مولوی در...

شخصیت رستم(1) در شاهنامه و ایندرا در ریگ ودا ـ کتاب مقدس هندی ها ـ آن قدر به هم شباهت دارد که هر دو در یک پژوهش کنار هم مقایسه و تحلیل شوند. این پژوهش با طرح شباهت ها در وظایف، اعمال و شخصیت هر دو اسطوره و با ذکر شواهدی از هر دو کتاب می کوشد این نظریه را تقویت کند که رستم دگردیسی/تغییر یافته ایزد ایندرا است؛ ایندرا که زمانی مورد ستایش هر دو قوم آریایی هند و ایران بود، در سال های بعد در ایران با...

شاهنامه ی محمد جوکی یکی از بهترین نمونه های شاهنامه های مصور شده در مکتب درخشان هرات است که در انجمن سلطنتی آسیایی لندن نگهداری می شود و ظاهراً به تاریخ 1440م/ 844 هـ برای محمد جوکی یکی از پسران شاهرخ و از نوادگان تیمور تهیه شده است. این شاهنامه که امضای شاهان مغولی هند را دارد یکی از مهمترین آثار هنری بجای مانده از دوره ی تیموری است که نشان از رشد و شکوفایی هنر تصویرگری و کتاب آرایی ایرانی در آ...