پس از گذشت حدوداً بیست سال از برقراری حکومت مشروطه در ایران و هم زمان با رئیس الوزرایی رضاخان، سردارسپه، بحث تشکیل حکومت جمهوری در ایران با جدیت مطرح شد. کاهش قدرت استبدادی شاهان قاجار پس از برقراری رژیم مشروطه، نقش مؤثری در این زمینه داشت. با محدودشدن قدرت شاه سلاطین قاجار دیگر از قدرت لازم برای سرکوب آرا و اندیشه های جدید سیاسی بی بهره بودند. ضعف قدرت شاهان قاجار در زمان احمدشاه به اوج خود رسی...

شعر فارسی عموماً به دو حوزة تقابلی کلاسیک/ نو تقسیم می شود. این تقابل که با تأکید بر گسست تاریخی، بسیاری از امکانات شعر کلاسیک فارسی را به حاشیه می راند، به مثابه یک گفتمان قابل بررسی است؛ گفتمانی که زمینه های معرفتی و سیاسی - اجتماعی آن در آراءِ بسیاری از روشنفکران ایرانی دیده می شود، اما در نوشته های مهم ترین شاعران نوگرا، به حوزة بوطیقایی شعر گره خورده است. این مقاله به تحلیل انتقادی وجوه گفتم...

در کنار رودخانة خروشان شعر فارسی در بستر زمان، نقد شعر همچون جویبار کوچکی از دیرباز جریان داشته است. این جویبار در مقطعی به مجد همگر شاعر استاد قرن هفتم می رسد که به پشتوانة ملک الشّعرائی، دست به نقد ادبی نیز زده است. مباحثی چون داوری شعر انوری و ظهیر فاریابی و نیز مقایسه بین سعدی و امامی، از مباحث مشهور در نقد سنّتی روزگاران گذشته است. به مدد این دو داوری، در بررسی تاریخی نقد شعر در ایران، مجد ه...

پویایی اندیشه و تخیل آدمی را حدّ و مرزی نیست، و مروارید اندیشه  وقتی  ستوده  و زیبنده  می‌نماید که از تنگنای صدف زمان و مکان بیرون خزد و گرد و غبار تیرة  روزگار دامنش را  نیالاید. راز موفقیت و کامیابی آ ثار  ادبی جهانی را  نیز در همین خصوصیت  باید جستجو کرد.  نقد و مقایسة آثار ادبی با  توجه  به معیارهای منطقی و علمی ارزیابی آنها به‌دور از غرض‌ورزی و رسیدن به  نتیجه‌ای مفید و قابل پذیرش، کاری است...

دستیابی به سرچشمۀ مضامین شعری سرایندگان، و نشان دادن اثرپذیری آنان از یکدیگر، هرچند کاری است ارجمند؛ ولی به سبب همانندی اندیشه‌های بشری سخت دشوار می‌نماید. در این میان، آنچه دیریاب است - امّا ناممکن نیست - نمودنِ همسان‌اندیشی‌ها و همسان‌سرایی‌هاست.       در مقالۀ حاضر، نگارندگان پس از مقدّمه‏ای کوتاه‏ در بیان مسلّماتِ زندگى و آثار این دانشورِ ادیب و شاعر ذولسانین اصفهان در قرن هفتم هجری، با استناد ب...

باتشکیلحکومتهایایرانیدرقرنهایسوّموچهارموحمایتهایامرایاینحکومتهاازشعرفارسی،هرروزتعدادبیشتریبهشعروشاعریرویآوردند. اینرونددردورانحکومتهایغیرایرانی­­ایکهپسازسامانیانبرایرانفرمانرواییکردند،حتّـیگاهباشدّتبیشترینیزادامهیافت. داستانپاداشهاوامتیازاتمختلفیکهشاعراندردربارهامی­یافتند،درمنابعتذکره­ایوتاریخیذکرشدهاست. درعینحال،پیوستنبهدرباروتقرّببهپادشاهان،رنجهاوناکامیهایینیزبرایشاعرانبههمراهداشتهاست. درباربرایش...

عالمتاج قائم‌مقامی، مشهور به ژاله، از ادبا و شاعران زن نازک‌اندیش و آرمان‌گرا در عصر مشروطه است. او در عصری می‌زیست که نگاه جامعه به زن و فعالیت‌های اجتماعی‌اش بسیار محدود و بسته بود و همین امر ژاله را بر آن داشت تا صدای اعتراض زنان را از دریچة اشعار خود بازتاب دهد. او بانوان هم‌عصر خود را به برگرفتن بند حقارت و اسارت از پای خویش فرا می‌خواند و نگرانِ پای‌مال شدن روح انسانیِ آن‌ها در برابر عقاید ...

پویایی اندیشه و تخیل آدمی را حدّ و مرزی نیست، و مروارید اندیشه  وقتی  ستوده  و زیبنده  می‌نماید که از تنگنای صدف زمان و مکان بیرون خزد و گرد و غبار تیرة  روزگار دامنش را  نیالاید. راز موفقیت و کامیابی آ ثار  ادبی جهانی را  نیز در همین خصوصیت  باید جستجو کرد.  نقد و مقایسة آثار ادبی با  توجه  به معیارهای منطقی و علمی ارزیابی آنها به‌دور از غرض‌ورزی و رسیدن به  نتیجه‌ای مفید و قابل پذیرش، کاری است...