پژوهش حاضر به بررسی کارکردهای اجتماعی دین از منظر قرآن و روایات می پردازد. بحث بر سر حوزه نفوذ و حضور دین در حیات بشر از جمله مباحث مهم و چالش برانگیز بین اندیشمندان دینی و روشنفکران سکولار طی چند قرن گذشته بوده است. اجمالاً دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد؛ دیدگاهی که نقش دین را در جامعه کم رنگ جلوه می دهد و بر تفکیک دین از دنیا و سیاست از دیانت گرایش دارد و دیدگاهی که بر نقش مثبت و تأثیرگذار د...

خداشناسی از موضوعات بسیار اساسی و حائز اهمیت در قرآن کریم و بیانات ائمه (علیهم السلام) است. در موارد فراوانی از آیات قرآن و کلام ائمۀ اطهار به ویژه حضرت علی (ع)، با تعابیر مختلف به راه های خداشناسی اشاره شده است، از مهم ترین این راه ها؛ راه فطرت، راه عقلی- حسی؛ و راه عقلی- فلسفی است. از آنجا که نهج البلاغه پس از قرآن کریم، ارزشمندترین کتاب هدایت و انسان سازی محسوب می شود و در جای جای آن، انعکاس...

حافظ افزون بر تأثّر مستقیم و الهام مستمر از آیات قرآن کریم در الفاظ ، گزاره ها ، تعبیرات ، اسلوب ها و شگردهای تصویرسازی خود نیز تحت تأثیر قرآن کریم و آثار تفسیری و دیدگاههای بلاغی ِبرخی قرآن پژوهان متقدم قرار داشته است . او با مطالعه بعضی تفسیرهای قرآن کریم – که به جنبه های ادبی قرآن نیز پرداخته اند - بویژه تفسیر کشّاف زمخشری ، به طور غیر مستقیم با دیدگاههای معطوف به اعجاز بیانی قرآنِ عبدالقاهرجرجا...

نظریه نظم از نظریات بنیادین بلاغی است که از دو کتاب ارزشمند عبدالقاهر جرجانی؛ دلائل الاعجاز و اسرار البلاغه بر آمده است  مؤلفه های معنا شناسی تأمل برانگیزی با تکیه بر این نظریه در زمینه های علوم قرآنی و ادبیات و شعر پدیدار گشته است. این جستار می کوشد به پرسش هایی نظیر: جرجانی چگونه توانسته با پیوند میان لفظ و معنا و تاکید ویژه بر ساختار درونی کلام چنین نظریه ای را در این گستره مطرح سازد؟ریشه ها...

بعد از دو مقالهء استعاده و نامهای سورهء مبارکهء حمد، نیکو مینمایدکه مقاله را در نوبت سوم، به گزیده ای از ترجمه های زیبا از سورهء مبارکهء حمد والا و دلربا اختصاص دهم که در تاریخ ادب پارسی قرآنی نام بردارند. و در آغاز شمه ای از شرح حال و أثر این ترزبانان سخن سنج را آورم تا ارزش آن آثار ارزنده نیکوتر جلوه نماید و سپس به تطبیق تاریخی ترجمه ها پردازم تا إن شاءالله تعالی محققان سخن سنج و زبان شناس ر...

چکیده                         قرآن، سبک و اسلوب بی‌همتایی از نظر نظم تعابیر و از لحاظ ترکیب الفاظ روش ممتازی دارد. عربها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایی نداشتند؛ و با اینکه اهل فصاحت و بیان و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب برای آنها نامأنوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی است که ابعاد گوناگون جنبه‌های ...

در این پژوهش، پدیدۀ تکرار در قصه های قرآن از دیدگاه مفسران و قرآن پژوهان بررسی و کارکرد اصلی آن روشن شده است. به عقیدۀ خطیب، این پدیده از سوی گروهی، به ویژه خاورشناسان، دستاویزی برای طعنه زدن به ساحت قرآن ایجاد کرده است؛ چراکه نشانۀ اختلال در نظم قرآن، قصور در بلاغت و اعجاز آن و ناتوانی در بیان دانسته شده است. همچنین وجود اختلاف در تصاویر عرضه شده از یک صحنۀ داستان در جاهای مختلف قرآن، زمینۀ اع...

آغاز پیدایش بحث اعجاز به طور دقیق مشخص نیست؛ اما دیدگاه­های دانشمندان قرن دوم و سوم هجری پیرامون مسائل ادبی قرآن کریم، منجر به افزایش گستره­ی این بحث و تألیف کتاب­های مستقلی درباره­ی اعجاز در قرن­های بعد گردید. از جمله­ی این دانشمندان می­توان به ابوعبیده معمر بن مثنّی، یحیی بن زیاد فراء، جاحظ و ابن قتیبه اشاره کرد. ابوعبیده با تألیف کتاب «مجاز القرآن» و فراء با تألیف کتاب «معانی القرآن» در قرن د...

بررسی و نقد نظریات مختلف درباره علل تفاوت »متحدّی به« در آیات قرآن است. قرآن کریم، در پنج سوره مکی و مدنی، منکران رسالت و حقانیت قرآن را به آوردن مانندی برای این کتاب وحیانی، تحدّی کرده است. به رغم وحدت سیاق، گاهی به مجموعه قرآن، زمانی به ده سوره، یک سوره و یا حتی به کلامی چون قرآن، تحدّی صورت پذیرفته است. حکمت نهفته در این سیر نزولی آیات تحدّی چیست؟ نویسنده، پس از تبیین مفهوم تحدی و ذکر آیات تحدی ...

         قرآن، سبک و اسلوب بى همتایى از نظر نظم تعابیر، و روش ممتازى از لحاظ ترکیب الفاظ را در بر دارد که عرب‌ها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایى نداشتند؛ و با اینکه آنان اهل فصاحت و بیان، و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب براى آنها نامأنوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است؛ یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی می‌باشد که ابعاد گوناگون جنبه‌های...