چکیده قرآن مجید از آغاز نزولش به وسیله ی پیامبر و اوصیای معصوم او تبیین و تفسیر شده است و یاران او، پس از قرائت ده آیه و حفظ آن، به آموختن تفسیر آن، نزد پیامبر می پرداختند و پس از فراغت از تفسیر ده آیه، آموزش آیات دیگر را آغاز می کردند. پیامبر گرامی نخستین معلم و مفسر قرآن است. و پس از وی شاگرد برجسته اش امیرالمومنین علیه السلام دارای آن مسئولیت است. و به اعتراف تاریخ نگاران علم تفسیر، امیر مو...

 بررسى معناى »ظهر« و »بطن« و چگونگى استفاده از »ظاهر« و »باطن« قرآن است. روایاتى که آیات قرآن را داراى ظاهر و باطن مى‌خواند در متون روایى و تفسیرى شیعه و اهل سنت وجود دارد. اصطلاح ظهر و بطن در روایات، معانى گوناگونى یافته است. شمارى از روایات ظهر قرآن را همان امر و نهى و احکام حلال و حرام معرفى مى‌کند و باطن قرآن را فهم مى‌خواند. تعدادى دیگر »ظهر« را »تنزیل« قرآن و »بطن« را »تأویل« قرآن مى‌شناس...

گستره مباحث فقهی قرآن از زوایای گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. توحید مداری، میانه روی در نگاه قانون مدارانه قرآن به هر دو جهان و فراگیر بودن تشریفات قرآن نسبت به همه انسانها در همه اعصار، مهم ترین ویژگی های تشریع قرآن است. قرآن از یک سو با ارایه قوانینی عام و فراگیر، امکان انطباق این اصول با مصداق ها و موضوعهای متحول را در گستره زمان فراهم آورده و نیازهای متغیر را مدّ نظر قرار داده و ا...

این پژوهش، مروری است بر ارتباط سیاق و اسباب نزول؛ ارتباطی متقابل که گاه به تردید در یکی از این دو قرینه منجر می شود. این نوشتار، به بررسی موقعیت سیاق و اسباب نزول و رابطة این دو در تفسیر آیة احصار می پردازد.  در تعارض سیاق و اسباب نزول آیه، گاه سیاق منجر به تردید در سبب نزول منقول برای آیه می شود و گاه سبب نزول، باعث تردید در برقراری سیاق در آیه می گردد. در آیة احصار، از زاویه ای که ما به آیه ...

تفسیر جلاءالاذهان و جلاءالاحزان مشهور به تفسیر گازر, اثر ابوالمحاسن، حسین بن حسن جرجانی، از علمای امامیه که زمان حیات وی را بین قرن هشتم تا دهم ذکر کرده اند. این تفسیر به زبان فارسی به سبک بیانی آن دوران شامل کل قرآن کریم در 10 جلد، توسط محدث اُرموی تنظیم و تصحیح و به چاپ رسیده است، ابوالمحاسن: در ابتدا هر سوره مکی و مدنی بودن و روایات در مورد فضائل آن را نقل می کند سپس متن یک یا چند آیه را می آ...

«آیات الأحکام» آیاتی از قرآن است که به‌تنهایی یا به‌کمک آیات دیگر، حکم یا احکامی از مسائل فقهی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث اسلامی در طول قرن‌ها، مورد گفتگو قرار داده ‌است. بر اساس فرمودۀ خداوند، پیامبر(ص) نخستین مفسر قرآن به‌شمار مى‌رود که وظیفه دارد آیات قرآن ازجمله آیات فقهى را براى مسلمانان تفسیر کند. پس از پیامبر اکرم(ص)</e...

 سیر تاریخى »آیات الأحکام« در عصر صحابه مورد بررسى قرار گرفته است. پس از رحلت پیامبر(ص)،حفظ و حراست قرآن از هر گونه تحریف و تبیین و تفسیر آیات قرآن از مهم‌ترین مسؤولیّت‌هاى صحابه در ارتباط با قرآن، تلقّى مى‌شد.آیات الأحکام نیز به عنوان بخشى از آیات مورد توجه صحابه قرار داشت.شمارى از صحابه با دانشهاى قرآنى و تفسیر قرآن آشنا بودند و على(ع) به عنوان سرآمد این افراد شناخته مى‌شد. آن حضرت با استناد به...

نقد و بررسی کتاب »زبدهالبیان« اثر محقق اردبیلی است. محقق اردبیلی، از فقیهان قرن نهم و پرورده حوزه علمیه نجف است. اثر حاضر، که در موضوع آیات الأحکام نگارش یافته، از تفاسیر معتبری چون مجمع البیان طبرسی، کشّاف زمخشری، تفسیر بیضاوی و کنزالعرفان فاضل مقداد بسیار بهره جسته است. وی در تفسیر آیات، بارها از اسباب نزول کمک گرفته و معتقد است که آیه با مورد و سبب نزول، تخصیص نمی خورد. وی در زمینه فتوای فقهی...

از جمله آیاتی که پیرامون آینده زمین و وارثان حقیقی آن، که نوید بخش حکومتی الهی و دینی است سخن می‌گوید آیه 105 از سوره انبیاء است. ذیل این آیه، روایات متعددی توسط مفسران اهل سنت و شیعه نقل شده است، و بر اساس آن‌ها مصادیق متفاوتی برای صالحان و وارثان زمین معرفی شده‌اند، و این سؤالات را به ذهن متبادر می‌کنند که روایات مورد استناد هر یک، از چه کسانی نقل شده و میزان اعتبار این ادله چقدر است؟ در این ...

آیۀ 17 سورۀ هود از جمله آیاتی است که با اختلاف آرای شیعه و اهل سنت رو‌به‌رو شده است. برخی از مفسران اهل سنت ابوبکر را مصداق "شاهد" معرفی کرده‌اند و با استناد به قراین و دلایلی از انتساب این آیه به امیرالمؤمنین (ع) خودداری کرده‌اند. اما مفسران شیعی با اتکای به دلایل متقن برون‌متنی و درون‌متنی بر این باور هستند که حضرت علی (ع) مصداق روشن "شاهد" در آیۀ شریفه است. از جملۀ دلایل برون‌متنی، روایات مت...