رمان تاریخی نه رمانی است که دربر گیرنده‌ی روایتی ساده و دم‌دستی از وقایع و مواد خام یک دوره تاریخی باشد.لوکاچ بر آن است که رمان تاریخی، عصاره‌ی انتزاع شده‌ی تاریخی است که جامعه‌ای از سر گذرانده. تاریخی که از خلال جریان‌های زندگی مردم عادی بازسازی شده و سعی در زنده کردن آن دسته از گرایشات مهم تاریخی دارد که برآیند ستیزشان، وضعیت کنونی جوامع را رقم زده است. موضوع رمان تاریخی نه روایت تاریخ از نگا...

وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع ایران و ترکیه با توجه به تعاملات، اثرپذیری و اثرگذاری متقابل تاریخی و فرهنگی در ادوار مختلف تا حدودی شبیه هم بوده و فضای حاکم بر این کشورها و تحولات اجتماعی تأثیرات خود را در تمام پدیده ها از جمله ادبیات بر جای گذاشته است. ورود برخی از آموزه های فرهنگی غرب و جایگزین شدن بخشی از معیارهای غربی با معیارها و ارزشهای شرقی و اسلامی یکی از تحولات شگرف و مشترک تاریخ ...

نقد جامعه شناختی رمان یکی از انواع پرکاربرد نقد ادبیات داستانی است که بر مبنای پیوند میان ساختارهای اجتماعی و ساختار ادبی، قرائتی جامعه شناسانه از متن ادبی ارائه می دهد و در عین حال، جنبه های زیبایی شناسانۀ اثر را نیز در نظر می گیرد. این نقد مانند سایر انواع نقد ادبی وارداتی است و در بسیاری موارد میان نظریه و متنِِ بررسی شده پیوند محکمی وجود ندارد. هدف از نگارش این مقاله ارائۀ الگویی کاربردی از ا...

نقد جامعه‌شناختی یکی از شیوه‌های کارآمد در نقد متون ادبی، به‌خصوص رمان است. در این شیوه، ارتباط ساختار و محتوای رمان با وضعیت و دگرگونی‌های جامعه و محیطی که در آن متولد شده است، کندوکاو می‌شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانه‌ی اجتماع در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می‌گردد. سابقه‌ی این‌گونه از پژوهش و به‌کارگیری این شیوه در نقد رمان فارسی ایران، کارآیی نقد جامعه‌شناختی در نقد و بررسی ر...

محمود دولت آبادی از نویسندگان شاخص ادبیات معاصر ایران است و شاهکار او،‌ رمان کلیدر در ادبیات داستانی از جایگاهی ویژه و ممتاز برخوردار است.‌ خلق زبان تازه، بیان شاعرانه در توصیف ماجرایی تاریخی و تلفیق ادبیات و تاریخ به بهترین شکل، احیای سنتهای ادبی کلاسیک و بهره گیری از گنجینه‌ی عظیم ادبیات سنتی با هدف احیای زبان فارسی به عنوان یک هویت ملی، از جمله مواردی است که این رمان را در میان آثار هم نوع خ...

مشفق کاظمی در عصر رضاشاهی نخستین رمان اجتماعی فارسی را با محور قرار دادن حقوق و آزادی‌های زنان به رشتۀ تحریر درآورد. رمان‌های اجتماعی که بعد از این رمان در دهۀ اول و دوم قرن حاضر نوشته شد، هر چند از نظر موضوع و مرتبه هنری قابل قیاس با «تهران مخوف» نیستند؛ ولی براساس ساختار اجتماعی رمان مذکور طرح و پی ریزی شده‌اند. این پژوهش از بین عناصر داستانی، در پی واکاوی پیرنگ و شخصیت پردازی تهران مخوف و نق...

بررسی صبغه های محلی و اقلیمی در ادبیات یک کشور سبب شناخت دقیق تر و نیز آشنایی با خرده فرهنگ های آن کشور می گردد. یکی از ویژگی های کشور ایران تنوع فرهنگی آن است. این تنوع در مظاهر گوناگون فرهنگی جلوه گر است. ادبیات یکی از این تجلی گاه هاست. روشنفکران ایرانی پس از سرخوردگی های متعددی که در اثر تغییر و تحولات اجتماعی تجربه کردند، یکی از راه های مقابله که با تجدد آمرانه ی حکومت پهلوی برگزیدند باز گ...

کودتای سوم اسفند 1299 نقطۀ آغاز حضور رضاخان در عرصۀ سیاسی کشور بود. حضوری که با فرماندهی قزاق ها و وزارت جنگ آغاز شد و به تاج گذاری او در مقام سلطنت در 1304 منتهی شد و تا 1320 ادامه یافت. رضاشاه در این دوران بیست ساله تلاش کرد با شکل دادن دولتی مرکزی و مقتدر و الگوبرداری از تحولات کشورهای اروپایی، بخش های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، قضایی، و آموزشی را اصلاح کند و از نو بسازد؛ تا چشم اندازها و فرصت...