این نوشتار، به بررسی و تطبیق مفهوم عرفانی «عالم صغیر» یعنی پنداشتن انسان به منزله جهانی کوچک که در بردارنده تمام عناصر «عالم کبیر» یعنی جهان هستی است در عرفان ایرانیان باستان و مشترکات آن با عرفان اسلامی (= مولوی) می پردازد. با نگرشی اجمالی و کوتاه درباره تاریخچه اندیشه عالم صغیر و کبیر در فرهنگ یونان، هند قدیم، ایران باستان، به تبیین کلّی دیدگاه اسلام بخصوص مولوی در این زمینه می پردازیم. انسانی...

بررسی متون تاریخی و داده­های باستان­شناسی حاکی از آن است که ولایت مهرجان­قذق یکی از مناطق مهم ایران بوده که در محدودۀ شهرستان دره­شهر، به ویژه درۀ سیمره، شکل گرفته و تاریخ حیات آن به دورۀ اشکانی بر می گردد. داده های باستان شناسی در تأیید متون تاریخی، هم توالی استقرار از دورۀ اشکانی تا قرن 4 هجری در درۀ سیمره را نشان می­دهد و هم بیانگر آن هستند که این منطقه طی قرون 3 و 4 هجری بیش از سایر دوره­ها...

ارمنستان از جملۀ سرزمین‌های حائل میان ایران و روم در عصر باستان است که از اواسط دورۀ اشکانیان تا پایان دورۀ ساسانی، همواره به‌عنوان یکی از کانون‌های درگیری میان دو قدرت بزرگ عصر باستان نقش‌آفرینی کرده­است؛ چراکه این سرزمین نه‌تنها ازلحاظ اقتصادی بلکه ازلحاظ جغرافیایی، سیاسی و استراتژیکی نیز از موقعیّت مناسبی بهره‌مند بوده­است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از شیوۀ پژوهش‌های تاریخی و با استنا...

اگرچه متون تاریخی به زبان ایلامی از دورۀ ایلامی قدیم نادر هستند، اما از شوش در دورۀ سوکل مخ ها نزدیک به 550 سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات گوناگون حقوقی به دست آمده است که فرصتی بی نظیر برای مطالعۀ نهادهای حقوقی و اجتماعی ایلام باستان فراهم می کند. مقالۀ حاضر ضمن ویرایش و ترجمۀ وصیت نامه گیمیل اَدد، اهل شوش از سده 17 ق. م، به چگونگی قانون وصیت در ایلام باستان می پردازد. مقالۀ حاضر ابتدا برا...

باتوجه به اهمیت و نقش عناصرکمیاب در پدیده های حیاتی تاکنون مطالعات متعددی در بارۀ عناصرکم مقدار انجام گرفته است. دراین تحقیق میزان 5 عنصرآهن ، روی ، مس ،کروم وکبالت در ناخن افراد در دو دورۀ قبل از بلوغ وبعد از بلوغ اندازه گیری و ارتباط آنها با رشد این افراد مورد بررسی قرارگرفته است. برای این منظور برای دورۀ قبل از بلوغ تعداد 56 دانش آموز با میانگین سنی 10 سال، و برای دورۀ بعد از بلوغ تعداد 56 ...

جیرفتی یکی از گویش­های ایرانی نو است که در شهرستان جیرفتِ استان کرمان رواج دارد. ویژگی­های آوایی و ساخت دستوری این گویش نشان می­دهد که به شاخۀ زبان­های ایرانی جنوب غربی تعلق دارد. در این مقاله، منتخبی از واژگان گویش جیرفتی ریشه­شناسی شده­اند. در مورد هر واژه، با ذکر گونۀ فرضی ایرانی باستان و برابر آن واژه در زبان­های دورۀ میانه و دیگر گویش­های استان کرمان به ریشه­شناسی آن پرداخته شده است. تحولات...

این نوشتار، به بررسی و تطبیق مفهوم عرفانی «عالم صغیر» یعنی پنداشتن انسان به منزله جهانی کوچک که در بردارنده تمام عناصر «عالم کبیر» یعنی جهان هستی است در عرفان ایرانیان باستان و مشترکات آن با عرفان اسلامی (= مولوی) می پردازد. با نگرشی اجمالی و کوتاه درباره تاریخچه اندیشه عالم صغیر و کبیر در فرهنگ یونان، هند قدیم، ایران باستان، به تبیین کلّی دیدگاه اسلام بخصوص مولوی در این زمینه می پردازیم. انسانی...

بخش نخست مقاله به ترجمۀ فارسی قطب الدین شیرازی از تحریر اصول اقلیدس، نوشتۀ نصیرالدین طوسی اختصاص دارد و در آن به ضمیمه ای که شیرازی به متن افزوده توجه بیشتری شده است. ترجمۀ شیرازی به عنوان بخشی از اثر بزرگ دائرةالمعارف گونۀ او در سده های بعد بسیار مورد توجه قرار گرفته و خوانده شده است. نمونه ای از تأثیر ضمیمۀ شیرازی بر مقالۀ نخست را می توان در شرحی که محمد برکت در قرن نوزدهم بر رسالۀ طوسی نوشته...

محوطۀ باستانی ویگل و هراسکان در پی انجام چند بازدید مقدماتی نگارنده در سال 1385، با توجه به وجود داده های فراوان دوره های تاریخی و اسلامی و اهمیت محوطه و در پی برنامه ریزی پژوهشی در پاییز 1386، مورد انجام یک برنامۀ بررسی سیستماتیک باستان شناسی قرار گرفت. در این برنامه، یک محدودۀ 120 هکتاری که شامل دو شهر به مرکزیت دو قلعه است، مورد شناسایی قرار گرفت که با عنوان های شهر غربی و شهر شرقی نام گذاری...

فن ”ترصیع“ یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین فنون تزیینی فلزکاری ایرانی‌اسلامی در سده‌های میانی و متأخر آن است. کاربرد این فن، همراه با اسامی و اصطلاحات مربوط به آن، طی دوره‌های مختلف تاریخ این هنر دست‌خوش تغییر و تحولات متعددی شده است. هدف این مقاله، ضمن معرفی و تعریف تخصصی فن ترصیع در فلزکاری ایرانی اسلامی، ترسیم تصویری واضح‌تر و مشخص‌تر از تحولات تاریخی این فن در سده‌های میانی و متأخر دورۀ اس...