قدرتمند شدن صفویه توسط پادشاهانی مانند شاه عباس اول باعث اتحاد سیاسی کشور، رونق تجارت، امنیت جاده‌ها و در نتیجه بازرگانی شد. در این میان، یزد با قدمت چند هزار ساله در نساجی، در دورة صفویه بزرگترین طراح پارچه در تاریخ ایران؛ یعنی غیاث‌الدین نقشبند یزدی را پرورش داد. در دورة قاجار به دلیل واردات منسوجات خارجی، نساجی در ایران تا حد زیادی از رونق افتاد؛ ولی شهرهایی مثل یزد و کاشان رشد مثبتی داشتند....

تذکره‌های فارسی از دیرباز یکی از مَراجع زندگی‌نامه‌ای و از منابع مهم ادبی، تاریخی و اجتماعی بوده‌اند. در پی تحولاتِ دورة قاجار در آستانة مشروطه، تطوّر و دگرگونی ویژه‌ای در گونه‌های ادبی مختلف ایجاد شد. در این پژوهش به فصلِ مهمی از تذکره‌های این دوره، یعنی ترجمة خودنوشت مؤلف، پرداخته شده است. تاکنون هیچ پژوهشی دربارة ترجمه‌های خودنوشت تذکره‌ها، انجام نشده است. در این جستار تراجمِ خودنوشت تذکره‌های دو...

در دورة صفوی و قاجار، به سبب ارتباط با غرب، تمایل دربار به تجربة دنیای مدرن و اشتیاق جهان غرب به شناخت دنیای شرق نوعی دوگانگی سنتی و مدرن در بسیاری از مناسبات اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه نمایان شد که این روند بر وضعیت زنان و حضور آن‏ها در عرصه‏های اجتماعی نیز تأثیرگذار بود. چهره‏نگاری در نقاشی ایرانی براساس الگوی مشخصی بوده است. آنچه در این پژوهش مطالعه ‌شده، چهرة زن در نگارگری‏های این دو دوره...

زبان نویسندگان که روشنفکران جامعه هستند، نمایندة زبان جامعه است، لذا نوشته های آنها منبعی درخور برای شناخت محیط، منظر و فرهنگ به شمار می رود. این نوشتار درصدد است، نمادهای منظر شهری تهران را در ادبیات معاصر ایران، که به دست نویسندگان ایرانی قلم خورده، شناسایی کرده و مکان های خاطره انگیز تهران را در چهار دورة تاریخی معرفی نماید : اول : دوره قاجار و سال های اول حکومت رضا شاه؛ دوم : دوره پهلوی؛ سو...

جنسیت، مفهومی اجتماعی- فرهنگی است که در خلال زمان و مکان دستخوش تغییر است و در شک لدهی به آن، عوامل متعددی چون عقاید و باورها، آموزه های دینی و آداب و رسوم دخالت داشته اند. پژوهش حاضر با روش تاریخی- تفسیری و با تکیه بر متون تاریخی و سفرنام هها و تمرکز بر ساختار فرهنگ و مذهب در جامعة ایرانی، عرص ههای جنسیتی و علل اجتماعی فرهنگی شک لگیری آن در جامعة شهریِ دورة قاجار را مورد بررسی قرار م یدهد. ه...

این مقاله به بررسی چالش اقتصادی و چالش دینی که در کاشان بر سر راه ایجاد ساختار مشروطه وجود داشت، می‌پردازد. بستر اقتصادی کاشان میراث‌دار وضعیت نابسامان اقتصادی ایران دورة قاجار بود که پذیرش نظام نوین را با مشکل مواجه می‌کرد. جامعة کاشان در دورة قاجار جامعه‌ای ایستاست با عقاید سخت مذهبی که در آن مشروطه و نظام نوین پذیرش نداشت. نوشتن دو رساله کلمات انجمن و رسالة انصافیه در جهت تطبیق دادن مشروطه ب...

بررسی اجمالی تاریخ دورة قاجار نشان می‌دهد، جانشینی از عرصه‌هایی بود که دولت روسیه در آن بسیار مداخله می‌کرد. در تاریخ کهن ایران هرچند می‌توان نمونه‌هایی از مداخلة بیگانگان را در امر جانشینی یافت، برای نخستین‌بار، در دورة قاجار، جانشینی رسماً و در توافق‌نامة گلستان و عهدنامة ترکمانچای به عرصة قدرت‌نمایی روسیه تبدیل شد و این کشور بنابر فصل هفتم عهدنامة ترکمانچای از ولایتعهدی عباس‌میرزا، که در راه ...

در حوزة مطالعات تاریخ دورة قاجار، به طبقات پایین اجتماعی کمتر پرداخته‎شده و تاریخ نگاران ابعاد گوناگون زندگی، نقش و اهمیت آنها را نادیده گرفته اند. یکی از شاخص ترین اعضای گروه های پایین دست در این دوره، چاروادارها بودند که با کرایه دادن چهارپایانشان، امرار معاش می کردند. پژوهش حاضر، به ویژه با جست‎وجو در سفرنامه های دورة قاجار، بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و بررسی کتابخانه ای، در صدد پاسخ‎گویی ب...

چکیده آنچه بیش از همه دورة قاجار را از دیگر دوره ها متمایز می کند، شروع شهرسازی جدید و ایجاد معابر تازه ساختی است که جزئی از بافت شهر به شمار می آید و تهران را هرچه بیشتر به سمت اروپایی شدن سوق می دهد. چیزی که در این میان اهمیت دارد، چگونگی تحول بافتی تهران و دیگر تغییرات فضایی و ساختاری است که همگام با آن یا درپی آن رخ می نماید؛ یکی از مهم ترین این تغییرات، دگرگونی هایی است که در شاخصه های کا...