مثنوی از چند جهت در میان همه آثار ادبی جهان جنبه‏های استثنایی دارد؛ یکی از این وجوه، خلق بداهه و به وجود آمدن آن در حضور مخاطب است. اساسا دلیل وجودی مثنوی، تقاضا و اصرار مخاطب آن است. در این مقاله می‏کوشیم نشان دهیم که مخاطب چگونه در پدید آمدن مثنوی با صورت فعلی مؤثر بوده است. ساختار مثنوی شیوه داستان در داستان است. آوردن بعضی حکایات و ابیات و کم و زیاد شدن آن‏ها، تطویل یا اختصار بعضی داستان‏ها...

پژوهشی که در پی می آید با عنوانِ « بررسی و تحلیل تمثیل های برجستهی مثنوی »، می کوشد تا برخی از داستان های مثنوی مولوی را به عنوان نمونه از لحاظ درون مایه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، این بررسی ترکیبی است از لایه های دیدگاه های متفاوتی که در بارهی این تمثیل ها اظهارنظر گردیده است، در این راستا تلاش شده است ضمن ایجاد نوعی هم خوانی و انسجام معنوی میان این دیدگاه ها، به نقد آن ها نیز بپردازد. از ...

روایت شناسی شاخه ای از نشانه شناسی است که با هر نوع روایت، اعم از ادبی یا غیرادبی، کلامی یا دیداری داستانی یا غیرداستانی، سروکار دارد و به دنبال آن است که واحدهای کمینه روایت و به اصطلاح «دستور پیرنگ» را مشخص کند. یکی از نکات مهم در بررسی روایت تفسیر رمزگان متنی است که بر اساس آن می توان به بسیاری از معانی پوشیده پی برد. مولوی در مثنوی نکات عرفانی را در قالب روایت هایی بیان می کند. اگرچه در اول...

مثنوی جلال و جمال سرودۀ محمّد نزل‌آبادی از جمله سروده‌های عاشقانه تمثیلی می‌باشد‌ که برخلاف مثنوی مشهور لیلی و مجنون نظامی، تقریباً ناشناخته مانده است. در این تحقیق علاوه بر معرّفی این منظومه، به بررسی و مقایسۀ شخصیّت‌های تمثیلی این داستان با داستان لیلی و مجنون پرداخته شده و سعی شده است بدانیم در کدام یک از دو منظومه بیشتر از شخصیّت‌های تمثیلی استفاده شده است؛ و کاربرد کدام نوع از شخصیّت‌های تمثیلی ...

پایان‌‌بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت‌‌گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان‌‌پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی‌‌نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه‌های زیبایی‌شناختی که در داستان‌های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان‌بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه‌‌های پایان‌‌بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که ...

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر داستان های مثنوی معنوی مولانا بر میزان مهارت پرسشگری فلسفی در نوجوانان دانش آموز پایه سوم راهنمایی شهرستان تنکابن بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه نوجوانان دانش آموز سال سوم راهنمایی شهرستان تنکابن در سال تحصیلی 89-88 به تعداد 1686 نفر می باشد. تعداد 50 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش یک پرسشنا...

مثنوی سرایی در ادبیات ترکی از قرن 13 م رواج پیدا کرده است و بعد از آن شاعران در موضوع های متعددی در این زمینه طبع آزمایی کرده اند. یکی از موضوعاتی که در ادبیات ملل بویژه در ادبیات فارسی و ترکی مورد توجه شاعران بوده است و در مثنوی ها به آن نگاه ویژه ای داشته اند، داستان حضرت یوسف (ع) است. این داستان از معروف ترین داستان های مربوط به پیامبران الهی است که ابتدا در کتاب مقدس، سپس در قرآن کریم و تفا...

مثنوی معنوی اثر ارزشمند مولانا جلال الدین محمّد بلخی است که گذر روزگاران آن را به دست فراموشی نسپرده است. شاید یکی از دلایل ماندگاری مثنوی، داستان های دلنوازی است که موجب تلطیف کلام متعالی مولانا گردیده و هر روزه پنجر? جدیدی بر آن گشوده می شود و مخاطبان او را به نگاهی تازه بر این داستان ها دعوت می کند. گاه برخی از داستان ها به صورت شگفتی با شیوه ها و اصول داستان نویسی نوین گره می خورد و این امر ...

مثنوی مولوی یکی از مهمترین آثار ادبیات فارسی به شمار می آید که علاوه بر شهرت جهانی سهم بسیاری در معرفی اسلام و هویت ایرانی در جهان داشته است. درباره مولوی جلال الدین محمد بلخی تحقیقات بسیاری انجام شده است. در این پژوهش، تحقیقات مربوط به عناصر داستان های دفتر اول مثنوی که از سال 1300 تا 1385 چاپ و منتشر شده، بررسی و تحلیل گردیده و از لحاظ شکل و معنا مورد مقایسه قرار گرفته است.در این بررسی ابتدا ...

«زن پارسا» عنوان نخستین حکایت از نخستین مقالت از نخستین مثنوی عطار  ـ الهی نامه ـ است. داستانی که با سیصد و نه بیت، سومین حکایت طولانی، پس از حکایت «شیخ صنعان» و «رابعه» در مثنوی های عطار محسوب می شود. داستانی که با نقد و بررسی آن می توان به زوایایی از هنر داستان پردازی عطار دست یافت. این مقاله بر آن است تا با تحلیل عناصر داستانی حکایت زن پارسا و بررسی شگرد های آشنایی زدایی در آن به بخشی از «بو...