یکی از آثار مهم حماسی به زبان فارسی، برزونامۀ شمس­الدین محمد کوسج است. شاعر در این منظومه به شرح رویدادهای مربوط به برزو فرزند سهراب و اطرافیان او پرداخته است. اگرچه نگاه غالب در بروزنامه حماسی است، بازتاب ویژگی­های عاطفی که با ادبیات غنایی گره خورده است، به روشنی دیده می­شود. از این­رو، در مقالۀ حاضر، مهم­ترین مؤلفه­های غنایی برزونامه با استناد به منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی- تحلیلی بررسی ش...

ساختار شعر بلوچی در برخی از موارد با ساختار شعر پارسی مطابقت می کند و تفاوتهایی نیز دارد. از میان دوره های سه گان? شعر بلوچی، دور? دوم و بویژه دور? سوم، بیشترین تاثیرپذیری را از ادب منظوم پارسی دارد. داستانهای حماسی و غنایی بلوچی در بسیاری از جوانب با داستانهای حماس? ملی و داستانهای غنایی ادب پارسی قابل سنجش است. این سنجش می تواند در ساختار و حوادث داستان برجسته تر باشد.

چکیده الماس خان کندوله ای، از سرهنگان سپاه نادرشاه افشار، پس از گذراندن دوران سپاهی گری، آثار حماسی و غنایی ارزشمندی را به گویش کردی گورانی به نظم کشید. این آثار اکنون به صورت دست نویس در جزوات گوناگون در میان مردم کرمانشاه، جنوب کردستان، شمال ایلام و غرب لرستان وجود دارند. یکی از این داستان ها، منظومه ی غنایی خورشید و خرامان می باشدکه به احتمال برگرفته از روایات عامیانه ی عصر شاعر است، اما شا...

داستان‌های عاشقانه به عنوان مهم‌ترین بخش متون غنایی، سهم قابل توجّه از گسترة زبان وادب فارسی را به خود اختصاص داده‌اند. مطالعات انجام شده در حوزة ادب غنایی نشان می‌‌‌دهد که سابقة این داستان‌ها به آغاز شعر فارسی و آثاری چون آفرین‌نامة بوشکور بلخی، ورقه و گلشاه عیّوقی و وامق و عذرای عنصری، بازمی‌‌‌گردد. کسب آگاهی در زمینة متون غنایی، عشّاق ادب فارسی و آشنایی با صاحبان این آثار چندان دشوار نمی‌‌‌نمای...

منظومه های بزمی و عاشقانه، بارزترین جلوه های ادبیات غنایی است. این پژوهش به بررسی ساختار داستانی و سبکی مثنوی های غنایی معروف در سه دوره ی خراسانی(منظومه بیژن و منیژه، ویس و رامین)، عراقی(لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا)و هندی(نل و دمن، محمود و ایاز)، بر اساس شگردهای داستان نویسی معاصر می پردازد. این پژوهش، ضمن بررسی عناصر این ساختار، به جستجوی ویژگیهای این منظومه ها پرداخته و با ارائه شواهدی، به ا...

داستان عاشقانۀ حسینا و دل‌آرام، نُمایشی است روستایی درقالب دوبیتی‌هایی که از زبان راویان محلّی باز‌گو شده‌است و سرگذشت دل‌دادگی حسینا بر دل‌آرام است و‌گونه‌ای نو و بدیع از دوبیتی‌های پیوسته‌ می‌باشد که از ساختار داستانی منسجمی برخورداراست. انسجام درطرح کلّی و روایی و دارا‌ بودن نظم منطقی و علمی، نویسنده را برآن داشت تا با خوانشی نو از این داستان-که در لابه‌لای متون نو و مدوّن، فراموش‌شده‌است– ضرورت...

یکی از ویژگی های داستان که نقش برجسته ای در طرح داستان، انسجام و رشد و گسترش آن دارد، شخصیت پردازی است؛ زیرا نویسنده باید بداند چگونه و با چه زبان و کارکردی شخصیتی را بیافریند و به او نقش و تیپ دهد. شاهنامه از این جهت سرآمد همه متون داستانی منظوم و منثور فارسی است که علّت اصلی آن نه تنها مرهون جذابیت اشخاص و قهرمانان شاهنامه؛ بلکه معلول دخالت شخصی و شخصیت فکری و زبانی فردوسی نیز هست. یکی از زیبا...

مثنوی غنایی "بلقیس و سلیمان"، اثر "احمد­خان صوفی"، شاعر هندی قرن دوازدهم و سیزدهم ﻫجری قمری، به تقلید از "خسرو و شیرین" نظامی سروده شده است. در این پژوهش، نسخه­ی چاپ سنگی این اثر به همراه شرح احوال و آثار دیگر این مؤلف معرّفی شده، ضمن تبیین مستند داستان قرآنی بلقیس و سلیمان به ویژگی­های معراجیّه و ساقی ­نامه ی آن نیز پرداخته و جنبه­های ادبی، زبانی و بلاغی متن مورد تحلیل قرار گرفته است. پس از بررس...

همای و همایون منظومه‌ای غنایی از خواجوی کرمانی در قرن هشتم هجری است. این منظومه از تعدادی داستانِ تودرتوی کوتاه فراهم آمده است. قهرمان داستان، همای، شاهزادۀ شام است که در سفر برای رسیدن به معشوق خود، همایون، شاهزادۀ‌ چین، با مسائل و حوادث زیادی روبرو می‌شود. در این مقاله، شخصیّت‌ها، کارکردها، ساختار و ژرف‌ساخت‌های اساطیری داستان را بررسی کرده­ایم. براساس ریخت­شناسی پراپ، این منظومه از شش شخصیّت اص...