هم‌زمان با عزم پادشاهان صفویه بر حاشیه­رانی و کوتاه کردن دست صوفیان قزلباش از دستیابی به قدرت و تنفیذ شریعت به مثابه­ ابزار کسب مشروعیت، متون ردّیه­ برخی فقیهان بر ضد تصوف نیز در نیمه­ دوم عصر صفوی رشد قابل توجهی یافت. یکی از فقیهان اخباری اثرگذارِ این عرصه ملا محمدطاهر قمی است که با نگارش رسائل متعددی در مخالفت با تصوف، حکمت و فلسفه از پرکارترین ردّیه­نویسان این برهه­ زمانی محسوب می­شود. این مقال...

عرفی شدن دین در دو گفتمان اسلام سیاسی وتجدد، دارای معانی متفاوتی است. تجدد در پی عرفی شدن دین است تا مفاهیم اساسی خود را در خارج از حوزه دین معنا دهی کند؛ اما اسلام گرایی در پی عرفی شدن است تا بر اساس تحولات وتغییرات ومقتضیات زمان ودر چارچوب اجتهاد، به مسائل ونیازها در دایره شریعت پاسخ دهد. در تاریخ معاصر ایران این دو گفتمان مبنای بسیاری از تحولات سیاسی ـ اجتماعی است وبرای تحلیل آنها باید با عص...

جامعه قومی- فرقه ای عراق، بعد از سقوط بغداد در سال 2003 صحنه رقابت و منازعه گفتمان های متعددی بوده است.با تأسیس کشور عراق در 1920، تثبیت هویت عراقی مهمترین مشکل این جامعه گردید که ورود ناسیونالیسم عربی اگر چه توانست تا حدی شکاف شیعه و سنی را بپوشاند اما باعث بحران هویت قوم کرد شد.وارد شدن سکولاریسم و سوسیالیسم به مفصل بندی گفتمان ناسیونالیسم عربی، باعث تشدید منازعه با گفتمان کرد و ظهور سه خرده ...

در این مقاله سعی شده است که با شناخت گفتمان‌های موجود در باب تجربه دینی، چگونگی بازنمایی آن‏ها در فیلم‌های سینمایی ایران، بعد از انقلاب اسلامی تشریح شود. گفتمان‌های دینی موجود در جامعه ایران، هر یک تعریفی از مفهوم «تجربه دینی» ارائه می‌کنند. در این مقاله، با استفاده از مطالعه اسنادی، هم مفهوم «تجربه دینی» از دیدگاه گفتمان‌ها شناسایی شده است و هم با استفاده از «نظریه بازنمایی» و «روش تحلیل گفتما...

دگرگونی و تحول، ویژگی لاینفک ماده و جهان مادی است. نظام مالیاتی به عنوان یک خرده نظام، باید در راستای پاسخ گویی به نیازها و تکفّل مسؤولیت مربوط به خویش، متحول شود. این مقاله با همین نگاه تلاش می کند تا لایحه تحول نظام مالیاتی کشور را بر اساس آموزه های اسلامی مورد بازخوانی قرار دهد. در واقع این نوشتار درصدد است که نظام مالیاتی مدنظر لایحه اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم را که به عنوان یک خرده نظام...

چکیده این پژوهش بر آن است تا با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه توصیف جامعی از اصول تفکر سیاسی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را در دهه اول انقلاب ترسیم کند و با واکاوی در بیانیه های این تشکل، مؤلفه های دال مرکزی و دال های شناور گفتمان جامعه مدرسین، به ویژه دیدگاه های فقهی ـ سیاسی در این چهارچوب تبیین شود تا رابطه آن ها با یک دیگر و نحوه ارجاع این دال ها به مدلول مشخص شود. بر این اساس،...

این پژوهش ، با هدف بازشناسی توصیفی گفتمان های پس از انقلاب اسلامی ایران در باب حکومت دینی و نسبت سنجی آنها با اندیشه ی سیاسی امام خمینی (ره) است .بعد از انقلاب در باب حکومت دینی دو گفتمان مهم تحت عنوان گفتمان حکومت اسلامی و گفتمان حکومت عرفی مسلمانان شکل گرفت که گفتمان حکومت اسلامی را نیز می توان به دو خرده گفتمان تحت عناوین خرده گفتمان حکومت اسلامی با حاکمیت فقیه منتخب مردم و خرده گفتمان حکومت...

این مقاله، در چارچوب نظریه تحلیل گفتمان، در پی تبیینِ چیستی، چرایی و چگونگی تحول فرهنگ سیاسی به مثابه گفتمان برپایه مطالعه موردی فرهنگ سیاسی ایران است. به گونه‌ای که با نشان دادن ماهیت گفتمانی فرهنگ سیاسی، امکانپذیری تحول از یک فرهنگ سیاسی به فرهنگ  سیاسی دیگر و تحول درونی آن و تکوین خرده فرهنگ‌های سیاسی، توضیح داده می‌شود. ادعا و استدلال آن است که فرهنگ سیاسی به مثابه گفتمان به ...

گفتمان سیاسی اخوان المسلمین در واکنش به تحولات و بی قراری های سیاسی و اجتماعی در جامعه مصر شکل گرفت. این گفتمان اسلام گرا توانست عناصر و پدیده های جامعه مصر را در خود منحل و یا ساماندهی کند، و بدین ترتیب از ظرفیت و نفوذ گسترده ای برخوردار گردد. توفیق این گفتمان در نشانه گذاری و معنا دهی به عناصر و گروه های پراکنده و جدا شده از گفتمان مسلط و مفصل بندی آنان با گفتمان خود باعث شد تا این گفتمان بتو...

نصیحة­الملوک­کتابی است از امام محمّد غزالی که با نثری ساده و روان در موضوع حکمت عملی بر اساس دین و به منظور هدایت پادشاهان و درباریان نوشته شده­است. نویسنده در این کتاب با گزینش ساخت­های زبانی مناسب، عقاید و اندیشه­های خود را بیان کرده­است. صراحت و شفافیت حاکم بر متن، نصیحه­الملوک را در شمار متن­های گفتمان محور نشان می­دهد. این پژوهش به بررسی ویژگی­های سبکی نصیحه­الملوک در پیوند با عناصر ایدئولو...