جریان اصلاح­گرایان دینی در ایران همانند سایر کشورهای اسلامی، ضمن اینکه ریشه در دین و سنت دارد ولی میراث به ارث رسیده از گذشته را به صورت موجود قبول ندارد و خواهان تغییر وضع موجود است. این جریان به نوعی خاص خود با مسأله انحطاط و عقب­ماندگی داخلی مواجه می­شود. این جریان کلی به دو شاخه تقسیم می­شود که تفکیک آنها از هم بسیار اهمیت دارد. شاخه­ی اول، متحجرین و شاخه­ی دوم نوگرایی دینی می­باشد. جریان ن...

در جریان انقلاب مشروطه حداقل دو گفتمان فکری عمده یعنی «گفتمان روحانیت مشروطه­ خواه» و «گفتمان روشنفکری ایران» قابل شناسایی است که با ائتلاف موقت این دو گفتمان در مرحله اول بر استبداد پیروز می­ شوند. تعامل اولیه این دو در جریان انقلاب گونه­ ای خاص از مشروطه­ ی ایرانی را به تصویر می­ کشید که در جریان تحولات بعدی، این تعامل تبدیل به تقابل فکری این دو جریان فکری شد که در نهایت منجر به ناکامی در دست...

عرفان و تصوف در زمره پدیدارهایی است که در عرصه نظری و نیز در حوزه تحولات اجتماعی منشا اثر بوده و از وجوه تاثیرگذار تمدن اسلامی تلقی می‌شود که رویکردهای متفاوتی درباره آن اتخاذ شده است. در این پژوهش با طرح سه نظریه کلی به پدیدار عرفان و تصوف پرداخته شده است. رویکرد اول اساس و جوهر تمدن اسلامی را تصوف و عرفان تلقی می‌کند و اساس تمدن اسلامی از ابتدا تا کنون را بر همین مبنا تفسیر می‌نماید. رویکرد د...

«کانون نشر حقایق اسلامی» از گروه های مذهبی مؤثر در جریان مبارزات ملی شدن صنعت نفت و حوادث پس از آن است که در سال 1323 و توسط محمدتقی شریعتی در مشهد تأسیس شد. با شروع جنبش ملی نفت، فعالیت های این کانون از حالت فرهنگی صرف به تلاشی گسترده تر و حضور در عرصۀ سیاسی تبدیل شد. در آستانۀ انتخابات مجلس هفدهم، شریعتی در صدر فهرست انجمن های اسلامی شهر، که زیر عنوان «جمعیت های مؤتلف اسلامی» گرد هم آمده بودن...

انگلستان یکی از دولت های ذی نفوذ و با سابقه در تاریخ معاصر ایران به شمار می رود که در قرون 19 و 20 میلادی در دوران قاجاریه و پهلوی همواره کوشیده است تا بر جریان تحولات داخلی ایران در جهت حفظ و توسعه منافع ملی خود تأثیرگذار باشد. انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 1357 و شکل گیری جمهوری اسلامی از مهم ترین تحولات قرن بیستم بود که منافع ملی دولت انگلستان را تحت الشعاع قرار داده و نحوه فعالیت این کنشگ...

جریان سلفیه تأثیرات و پیامدهای عمیقی در دو حوزه افکار و رفتار برای جهان اسلام به همراه داشته است. در میان جریان های مختلف سلفی، جریان تکفیری بیش از سایرین با شیعه و سایر مذاهب اسلامی دشمنی می‏کند و اکنون نیز توانسته است به مدد حمایت‏های خارجی و جذب افراطیون در جهان اسلام به اهدافی نیز دست یابد. در این مقاله با بهره برداری از نظریه پخش، تأثیرات سلفیه تکفیری بر بیداری اسلامی بررسی شده است. سلفیه ...

از نخستین دوران نگارش تدوین تفاسیر، تفسیرهای گوناگونی از قرآن کریم با رویکردهای متفاوت شکل گرفته اند. در این میان، تفسیر باطنی و جریان باطنیه که بر ابعاد درونی و باطنی وحی الهی تأکید داشته اند و گاه ابعاد ظاهری آن ها را نادیده می¬گرفتند، قابل تأمّل است. یکی از ویژگی¬های مهم قرآن که در منابع روایی امامیّه و اهل سنّت نیز بر آن تأکید شده ، مقوله ی «ظهر و بطن» است؛ بدین معنا که افزون بر معنای ظاهری و ...