مسأله‌ی جبر و اختیار یکی از مسایل مهم در حوزه‌ی افعال الاهی است که همواره ذهن انسان‌ها را از ابتدای تاریخ تاکنون به خود مشغول داشته است. در این میان، جهمیه را طرف‌داران جبر محض، اشاعره را طرف‌داران جبر محض در یک مرحله و طرف‌دار کسب در مرحله‌ی دیگر، معتزله و قدریه را طرف‌داران اختیار محض و امامیه را طرف‌داران امر بین الامرین یاد کرده‌اند. بر این اساس، فخر رازی نیز به منزله‌ی یکی از برجسته‌ترین م...

در این مقاله، مروری داریم بر منطق کلاسیک و جبر مربوط به آن، سپس مفهوم جبری کردن منطق های غیرکلاسیک را مورد مطالعه قرار می دهیم و مثالهایی از آن را با دید جبری می آوریم. جبر منطق چندارزشی پایه BL را مطالعه کرده، تعمیم های آن را بررسی می کنیم. در پایان، آخرین تحقیقات بر روی این تعمیم ها را مطرح می کنیم.

تکنیک تحلیل کیفی تطبیقی» که مبتنی بر «جبر بولی» یا بسط بولی منطق مقایسه اسمی استرارت میل است،روششناسی ضمنی و تلویحی تحقیقات تطبیقی – تاریخی است. بااستفاده از این تکنیک تحلیل گران می توانند به وارسی ترکیب های متفاوت از تبیین کننده ها، به مثابه علل یک نتیجه (معلول) واحد بپردازند. تکنیک جبر بولی در تحلیل تطبیقی-تاریخی نیز ابزاری سودمند برای تحلیل مجموعه داده هایی با N متوسط است. در مقاله حاضر ابتد...

آموزه­های  اعتقادی قضا و قدر و جبر و اختیار به دلیل پیچیدگی­هایی که دارند، در طول تاریخ بارها به دلایل گوناگون، مورد سوء استفاده افراد و گروه های مختلف قرار گرفته­اند. یکی از آرای رایج در دوره بنی امیه، جبرگرایی است که در سخنان و نامه­ های حکومتی آن دوران، به روشنی دیده می­شود. مقاله حاضر، توسعه نظریه جبر را با تأکید بر تأثیر طرفداران و موافقان بنی امیه بررسی  می­کند. این مقاله می­کوشد نقش قشره...

مسئله جبر و اختیار از مسائل بنیادین تاریخ اندیشه بشری، و محل مواجهه آرا متنوع و بعضاً متضاد انواع مکاتب جبرگرا، اختیارگرا و سازگارگرا بوده و هست. آنچه در پیش‌رو دارید، حاصل بررسی و تأملی در اهم رویکرد‌های جبرستیز نیم قرن اخیر فلاسفه غربی و نیز راهبرد خاص ملاصدرا در عالم اسلامی به‌منظور دفاع از اختیار است؛ این رویکرد‌ها تلاش می‌کنند تا با بررسی و تأمل مجدد پیرامون معنا و لوازم جبر و اختیار به باز...

جبر نوین که از دهۀ ١٩٣٠ میلادی با نفوذ و تأثیر امی نوتر و مبتنی بر دستاوردهای پیشین او، آرتین، ودربورن، براوئر و دیگران شروع شد، با گرایش های متنوعی که بعداً در آن به وجود آمد، بخشی مهم از ریاضیات را به خود اختصاص داد که پژوهش در این بخش تا به امروز ادامه دارد. در این نوشته زمینه های فکری و نتایج پیشین را که به پیدایش جبر نوین منجر شد، به اختصار بیان می کنیم و رهیافت های نویی را مرور می کنیم که ...

مسأله جبر و اختیار (اجبار یا آزادی اراده انسانی) بعنوان یکی از مهم ترین و حیاتی ترین مسائل تاریخ اندیشه، همواره محل مواجهه طیف وسیع آراء متفکران بر له یا علیه اختیار آدمی بوده است. در این میان اندیشمندان سازگار گرا برآنند تا به ارائه مدلی از آزادی انسان بپردازند که در ضمن اجتناب از افراط های آزادی گرایان و جبر گرایان، سهم مؤثر عناصر هستی (خدا، انسان و جهان) را در امور عالم حفظ کند. در نوشتار حا...

جبر و اختیار از دیرپاترین و مناقشه‌انگیزترین مسائلی است که همواره مورد بحث و جدال متکلمان و اندیشمندان اسلامی بوده است. از جمله این متفکران در ادب عربی ابوالعلاء معرّی شاعر و فیلسوف بنام سده چهارم و پنجم هجری است که اندیشه‌های خود را پیرامون قضا و قدر و سرنوشت آدمی در دیوان «لزومیات» که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورده است. در ادب فارسی نیز مولوی شاعر و عارف نام‌آو...

اختلاف روش بحث میان متکلمین و فلاسفه و نی موارد اتفاق هر دو گروه در مسئله عدل الهی موضوع این رساله است . عناوین رساله عبارتند از : مسیر تاریخی طرح مسئله عدل الهی ، بررسی ریشه لغوی و اصطلاحی عدل ، مسئله حسن و قبح عقلی از دیدگاه متکلمین و فلاسفه در نظام آفرینش و عدل الهی در قیامت . رساله حاوی ضمائمی به شرح زیر است 1- ترجمه رساله « انفاذ البشر من الجبر و القدر » از سید مرتضی در تفکیک فعل عید و خ...