یکی از موضوعاتی که در عصر قاجار در حوزة فرهنگ ایرانی امتداد پیدا کرده، موضوعات فلسفی و عرفانی بود. در عصر قاجار با توجّه به استقرار بیشتر عالمان در تهران، حلقه‌ای در عرصة اندیشه‌های فلسفی و عرفانی پدید آمد که آن را «مکتب تهران» نامیده‌اند؛ سرآمدان این مکتب فکری، آثار مختلفی را در موضوعات فلسفی و عرفانی پدید آورده‌اند که بیشتر آن‌ها به زبان فارسی است و با این کار نشان دادند که زبان فارسی همچنان ت...

     تاریخ و تحولات سیاسی و اجتماعی هر کشور در بستر جغرافیا، دین، فرهنگ و اقتصاد آن کشور شکل می‌گیرد. قاجاریه یا قاجاریان نام دودمانی است که از حدود سال ۱۱۷۴ تا ۱۳۰۴ بر ایران به مدت صد و سی سال فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقامحمدخان قاجار است. وی تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه قاجار بود که در سال ۱۳۰۴ برکنار شد و رضا شاه پهلوی جای او را گرفت. نیشابور در ...

رویارویی با تمدن غرب و تاثیرش بر شهرسازی و معماری از مهم­ترین موضوعات برای طراحان در عرصه­های ملی  و بین المللی است. نخستین برخوردهای تاثیرگذار در فضاها و سیمای شهری و خیابان­کشی­ها در ایران به دوره قاجار باز می گردد. همزمانی تحولات در شهر قاجاری با تحولات صنعتی و تغیرات کالبدی شهرهای اروپایی و بازدید ایرانیان از آنجا موجب تغییر در آرمان ها و ذهنیت ایرانیان گردید. از میان مسیرهایی که محقق را در...

در این مقاله، نقش علیرضا خان عضدالملک در یک سال و اندی پس از فتح تهران بررسی می شود. از آن جا که این شخصیت، از رجال قدیمی دربار قاجار به شمار می رفت و از زمان ناصرالدین شاه دارای مناصب و مقامات متعدد بود، چرخش سیاسی و همکاری و نزدیک شدن وی به رهبران آزادیخواه نهضت مشروطه، جالب توجه است. این چرخش، باعث شد تا اغلب رهبران مشروطه خواه با هر نوع گرایش فکری، وی را به یکی از مهم ترین مناصب آن دوران (ن...

گزارش های سیاحان خارجی اطلاعات فراوانی در باب آداب و رسوم، اخلاقیات، رفتارهای اجتماعی و آداب فرهنگی در بردارد. این یادداشت های شخصی یا سیاسی، از یک سو مسائل شهری را به صورت جزئی و نسبتا دقیق ترسیم می‌کند. از سوی دیگر، به دلیل فقدان وابستگی به مراکز قدرت، نقاط ضعف و قوت جامعه و شهر را به نیکی گزارش می نماید. تهران یکی از شهرهایی است که سیاحان خارجی دوره قاجار به آن توجه ویژه ای داشتند. در واقع پ...

نوشته های پراکندۀ دورۀ قاجاریه دربارۀ دماوند، در مجموع، حکایت از رونق و اوضاع مساعد این شهر در آن دورۀ تاریخی دارند. انتخاب تهران به پایتختی سهم مهمی در رونق اقتصادی و توسعۀ اجتماعی دماوند داشت. با این حال، دماوند خود دارای توانمندی های اقتصادی و اجتماعی حاصل از موقعیت طبیعی، جغرافیایی و اقلیمی بود، که پایتختی تهران زمینۀ شکوفایی این توانمندی‎ها را فراهم‎آورد. این پژوهش بر آن است تا در یک پژوهش...

چکیده علیرضا خان عضدالملک از رجال متنفذ ایل قاجار بود که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به دربار راه یافت و به مناصب و مقامات متعددی از جمله ایل خانی ایل قاجار رسید. وی اگر چه در مقایسه با دیگر رجال درباری این دوره از دانش سیاسی لازم برخوردار نبود، اما به دلیل حضور در دربار و دارا بودن منصب ایلخانی قاجار، در جریان حوادث بسیار مهم این دوره از جمله نهضت تنباکو در دوره ناصرالدین شاه تا انقلاب مشروط...

«لوطی» و «لوطی گری» در فرهنگ و مناسبات اجتماعی شهری ایران، تاریخی دیرپا و بنیاد و آبشخور این پدیده اجتماعی و فرهنگی عمری به درازای تاریخ «جوانمردی» دارد. لوطیان به عنوان میراث زوال یافته «عیاری» و «فتوت» عامل همیشه حاضر در بسیاری از آشوب ها و حوادث سیاسی دوره ی قاجار، به ویژه حوادث مشروطیت بودند. پژوهش حاضر ضمن بررسی پایگاه اجتماعی لوطیان، کارکردهای آنان در دوره ی قاجار را مورد بررسی قرار داده ...