چکیده « ایهام » که به آن « توریه » ، « توهیم » و « تخییل » نیز گفته می شود ، با ارزشترین فنون و هنری ترین آرایه ادبی به حساب آمده است . در ایهام ، سخنور در ترفندی هنرمندانه  و از رهگذر  توسعه معنایی لفظ ، به آفرینش لایه های مختلفی از معنا دست می زند . در تعریف ایهام گفته اند : عبارت است از اینکه لفظی دارای دو معنی نزدیک و دور ( یا غریب ) باشد و گوینده معنای دور را اراده کند، اما شنونده گمان برد...

سعدی در سخن ‏، داستان پردازی و اندیشه، ذهنی قرینه ساز و قرینه پرداز دارد و همین موضوع باعث می شود کلام او شفاف، منطقی، مستدل و دلنشین گردد. این مقاله می کوشد ابعاد موضوع را در گلستان سعدی بررسی نماید. تقارنهای مورد بررسی ما شامل تقارن در نام بابها، ساخت حکایتها، تقارنهای معنوی و لفظی، تقارن در شخصیت پردازی، آرایه های متقارن چون عکس، تضاد، قلب تشبیه می گردد. بر اساس یافته های این تحقیق سعدی از ا...

عظمت بلاغی کلام در مجموعه ی انسان ساز «نهج البلاغه»، شارحان مختلف را با توانمندی ها و بضاعت های علمی متفاوت، مسحور نموده است. «منهاج­البراعة فی شرح نهج­البلاغة»، اثر میرزاحبیب الله هاشمی خویی، یکی از مهم ترین و مبسوط ترین شروح «نهج البلاغه» در قرون اخیر به شمار می آید. در این نوشتار مهم ترین مؤلفه های بلاغی که در این کتاب تفسیری با هدف تبیین غنای ادبی عبارات علوی، مورد اهتمام قرار گرفته، بررسی ...

در میان قالبهای شعر فارسی، غزل جایگاه ویژه ای دارد و در میان شاعران غزلسرای معاصر هوشنگ ابتهاج از جایگاه و شهرت ویژه ای برخوردار است. غزل او یادآور غزلهای حافظ است. از آنجا که یکی از مهمترین عوامل توفیق ابتهاج در حوزه غزل موسیقی می باشد در این رساله به بررسی موسیقی در غزلهای ابتهاج پرداخته ایم تا ضمن آشنایی با جهان پر رمز و راز و موسیقی از جان برآمده شاعر، با موشکافی انواع موسیقی راز زیبایی و ت...

آنچه بیش از هر چیز در نتیجة تحقیق در سبک ادبی بخش سوم کشف الاسرار به چشم می خورد، کشف توازن های بسیار موسیقایی (لفظی و معنوی) در بند بند این پیکرة نگارین است: توازن ها و نگارگری هایی از نوع سجع، جناس، تناسب و طباق و ... . حال آنکه با تأملی ژرف تر درمی یابیم که حضور شیوه ها و شگردهای تازه تر اما پنهانی است که افزون بر شیوه های پیدای قاعده افزایی، سبب سحرانگیزی و دلربایی هر چه بیشتر نثر میبدی شده...

قرآن کریم، برترین و آخرین پیام خدا و ارزشمندترین گوهر گرانبهایی است که با بلیغ‌ترین آداب سخن، مفاهیم و معارف الهی را در اختیار ما قرار می‌دهد. در آیات قرآن، آن چنان ارتباط و تناسبی وجود دارد که تألیف کلام همچون ساختمان محکمی درآمده و زیبایی یک پیکره و یک تابلوی بسیار ممتاز و بی‌نظیری را به خود گرفته استکه در تناسب آیات، ضروری است. باید پذیرفت که در بین یک مجموعه‌ آیات که در موضوع واحدی وارد شده...

بررسی حکمت اختلاف فعلی در آیات متشابه یکی از مباحث علوم قرآنی است که در آثار علمی و تفسیری امامیه کمتر بدان توجه شده است. با توجه به اینکه انواع مختلفی از تفاوت در اسلوب در آیات متشابه یافت می شود، در نوشتار حاضر فقط تفاوت آیات متشابه از نوع اختلاف فعلی بررسی شده است که در یازده مجموعه خلاصه می شود، و مقصود آن دسته از آیاتی است که بیشتر تعابیر آیات، همسان و فقط قالب فعلی آنها متفاوت است. برخی ب...

از آیات مورد استناد شیعه در اثبات عصمت امام و تنصیصی بودن مقام امامت، آیه 124 بقره است. استناد به ادله لفظی همچون اطلاق فراز «لاینال عهدی الظالمین»، تناسب این فراز از آیه، به عنوان پاسخ خدا، با درخواست ابراهیم× و نیز ادله عقلی از جمله دلایلی است که مفسران شیعه بر مدعای خود اقامه نموده اند. در مقابل، مفسران اهل سنت با حمل لفظ «اماماً» به «نبیاً»، تنصیصی بودن مقام نبوت و عصمت نبی را برداشت کرده اند...

صنایع بدیعی اگر در حد تعادل به کار برده شوند موجب آرایش کلام می گردند. این صنایع را به ادویه ی طعام مانند کرده اند که اگر به اندازه استعمال شود ، غذا را مطبوع و لذیذ می کند و اگر زیاد شود آن را تند و نامطبوع می سازد. یکی از شاعرانی که در این زمینه افراط کرده است، خاقانی شروانی است. دیوان خاقانی سرشار از مباحث اخلاقی و پند و حکمت می باشد، با این حال، فهم آن برای هر شخصی ممکن نیست و استفاده ب...

متناقض نما به عنوان یک ترفند ادبی ناشناخته، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما به جهت هنجارگریزی، دو بعدی بودن، برجستگیِ معنا و ایجاز در کلام، مایة شگفتی، و در نتیجه لذت هنری می­شود. یکی از جنبه­های ظریفی که در ادب عربی و به ویژه در کتاب نهج البلاغه مغفول مانده و کمتر مورد توجه قرار گرفته، بررسی عناصر و ارکان متناقض نما - به عنوان عناصر موسیقایی- در این شاهکار ادبی است. تجربه­های عرفانی و فرا عق...