اضداد یکی از انواع روابط معنایی بین الفاظ و از مباحث لغوی است که در متون تفسیری و در ذیل مباحث ادبی مورد توجه مفسران قرار گرفته است. این مقاله بر آن است که پدیدة اضداد در تفسیر مجمع¬البیان و روض¬الجنان را، بنا به جایگاه ویژة مباحث لغوی در این دو تفسیر، مورد کندوکاو قرار دهد. از این رو با نگاهی به پیشینة اضداد و اشاره به دیدگاه¬های موافقان و مخالفان، اضداد در علوم قرآن و جایگاهش در مجمع¬البیان و...

چکیده : یکی از موضوعاتی که در حوزه ی فرهنگ اسلامی از جایگاه قابل تأملی برخوردار است ، «اسرائیلیات» می-باشد.اسرائیلیات به معنای داستان یا افسانه هایی که منشأ اسرائیلی دارد و از یک منبع یهودی سرچشمه گرفته است ؛ ولی در اصطلاح مفسران و محدثان، این اصطلاح ، مفهوم وسیع تری به خود گرفته و شامل تمام افسانه های کهنی است که از گذشتگان وارد تفسیر ، حدیث و تاریخ شده است . تاریخ ورود اسرائیلیات را عصر صحا...

مقوله ی قرائات از مباحث مهم علوم قرآنی است. گستردگی این مبحث مهم در تفسیر مجمع البیان و رویکرد امین الاسلام طبرسی به آن، که غالبا مستند به آرای پیشینیان می باشد ،این مبحث را از مباحث اصلی تفسیر مجمع البیان گردانیده است، به طوری که نیاز به واکاوی و بررسی مجدد دارد. این رساله که به دنبال بررسی مسأله ی اختلاف قرائات در تفسیر مجمع البیان، موضع طبرسی و ترجیحات او در این عرصه با توجه به منابع دیگرب...

مسأله عشق از قرن دوم هجری و در اندیشه عارفانی نظیر رابعه عدویه به‌طور جدی مطرح شد و در قرون بعدی به رغم مخالفت‌های برخی از فقها و اهل حدیث، همچنان به روند رو به رشد خود ادامه داد و در اندیشه کسانی چون روزبهان بقلی (608-522 ق.) به اوج خود رسید. روزبهان، بنای طریقت خویش را در تصوف بر عشق نهاد و این موضوع در عرفان وی بسیار برجسته و چشمگیر است؛ به گونه­ای که در تمامی آثاری که از او برجای مانده، خصو...

 تفسیر مجمع‌البیان که در دوره گذار از روش تفسیر نقلى به تحلیلى، سامان یافته، نقطه پیوند اسلوب قدیم و جدید و در شمار اندک تفسیرهایى است که داراى اسلوب، سیاق عالمانه و مکانت علمى همه زمانى مى‌باشد. پژوهنده، در آغاز، تفسیر نامبرده را بلند آوازه‌ترین تفسیر از میان تفسیرهاى سه‌گانه شیخ طبرسى مى‌شمارد که اگر چه از تفسیرهاى معاصر و پیش از خود چون »الکشاف« و به ویژه »التبیان« شیخ طوسى الهام گرفته اما ب...

امام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام رضا (ع) در تفسیر قرآن، برخلاف تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان طبرسی به سراغ ظاهر سخن مانند: لفظ، لغت، بلاغت، صرف، نحو و ... نرفت...

هدف از انجام این تحقیق « بررسی تأثیر پذیری و یا عدم تأثیر پذیری تفسیر تبیان شیخ طوسی از تفسیر جامع البیان طبری » است . / یافته های تحقیق : پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده و هر فصل شامل چندین مبحث است. فصل اوّل : به کلیات اختصاص داده شده است که مشترک بین بیشتر پایان نامه هاست. فصل دوّم : روش تفسیری جامع البیان و تبیان بررسی شده و نیز در این فصل ابعاد و گرایش های تفسیری و نیز آراء ونظریات کلامی دو ...

معناشناسی واژه های قرآن یکی از اساسی ترین پایه های فهم و تفسیر دقیق قرآن است. دست یابی به معنای یک واژه در قرآن از ریشه شناسی آغاز می شود و پس از بررسی سیر تطور آن، مفهوم واژه در حوزه معنایی خاصی که در آن قرار گرفته، روشن می شود. اما صِرف بررسی لغت برای تعیین مقصود قرآن کافی نیست چرا که معنای دقیق واژه، تنها در بافت خود قابل توصیف خواهد بود، لذا توجه به بافت زبانی و موقعیتی در تبیین معنای آیات ا...

مرحوم طبرسی صاحب تفسیر شریف مجمع البیان با اندیشه های شگرف و دقیق، اعتقادات کلامی خود را از لابه لای علوم و فنون مختلف قرآنی، از جمله تجزیه و وجوه مختلف نحوی به روشنی بیان کرده است. این دریافت های نحوی که منجر به ارایه اسلوبی جدید در بهره گیری از مسایل نحوی برای بیان اعتقادات کلامی گردیده، همان شیوه خاصّ مرحوم طبرسی است که قرن ها بی نظیر و بدیل باقی مانده است. این پژوهش ضمن ارایه بخش اِعراب تفسیر...

چکیده: اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبان شناسان پیشین بدان پرداخته اند و تعریف هایی نیز از آن ارائه داده اند. سیبویه اولین کسی است که اشتراک لفظی را در تقسیمات کلام ذکر نموده و وجود آن را در زبان تأیید کرده است. تداخل لهجه ها و وام گیری از زبان ها، وضع اولیه ی زبانی، تطور صوتی و کاربرد مجازی، از جمله عوامل پیدایش اشتراک لفظی می باشد. زبان شناسان معاصر بر ای...